De ter dood veroordeelde Iraanse hervormer Hashem Aghajari is zo’n martelaar, zei Abu Zayd, die zelf in 1995 naar Leiden vluchtte nadat een Egyptische rechtbank had uitgesproken dat zijn vrouw van hem moest scheiden omdat hij wegens zijn visie op de koran een afvallige was. Aghajari heeft het doodvonnis te wijten aan kritiek op de Iraanse geestelijkheid. Hij weigert in beroep te gaan tegen het vonnis, om duidelijk te maken dat hij het hele rechtssysteem niet erkent.

Abu Zayd verwees ook naar de Indonesische moslimgeleerde Ulill, die getroffen is door fatwa’s van enkele grote islamitische organisaties omdat hij in een artikel heeft gesteld dat de islamitische wet (sharia) geen goddelijke status heeft. „Moslimgeleerden moeten de moed hebben om zich tegen zulke fatwa’s te verzetten”, zei Abu Zayd. Een fatwa is volgens hem niets meer dan een niet-bindend advies van een islamitische geleerde.

Zelf vindt Abu Zayd ook dat de sharia mensenwerk is. „De sharia is geen heilige wet, maar het product van verschillende geleerden met een verschillende historische achtergrond. We hoeven in deze tijd de normen van de sharia niet te handhaven.” Die opvatting staat voor sommige radicale groepen gelijk aan godslastering, besefte hij. Het zal volgens hem lang duren en niet gemakkelijk zijn om zulke ideeën ingang te doen vinden. Toch blijft hij optimistisch. „Pessimisme is een luxe die ik me niet kan veroorloven.”

De internationale politiek na de aanslagen van 11 september vorig jaar werkt volgens hem de pleitbezorgers van een liberale islam tegen. De oorlog tegen het terrorisme onder Amerikaanse leiding heeft in de islamitische wereld een tegenreactie veroorzaakt die behoudende moslims in de kaart speelt. In Iran zijn de hervormers in het nauw gedreven doordat de regering-Bush het land bij de „as van het kwaad” heeft ingedeeld, aldus Abu Zayd.