Eigenlijk is het schrijven van een fantasyboek geen kunst. Schilder een land waar het kwaad in opmars is. Verzin een al dan niet perfecte held, die wordt geholpen door een stel goede metgezellen, onder wie -als het even kan- een knappe vrouw. (Uiteraard moet er tussen die twee een innige liefde opbloeien.) Bedenk een queeste die de ’goeden’ moeten volbrengen om hun land te redden van de dreigende ondergang. Lardeer het geheel met wat magische voorwerpen, vreemde wezens, tovenaars, profetieën en wonderlijke uitreddingen, voorzie het boek van een mooie landkaart en, tada, daar prijkt weer een nieuwe loot aan de brede stam van de fantasyboom.Ik weet niet of de in 2002 overleden John White bij het schrijven van zijn Anthroposserie voor 12-plussers zo te werk is gegaan, maar zijn werk voldoet wel aan de randvoorwaarden van het genre, dat in C. S. Lewis (Narniaserie) en J. R. R. Tolkien (”In de ban van de ring”) zijn bekendste vertegenwoordigers heeft.

Gezien de verkoopcijfers heeft White het niet slecht gedaan: van de jeugdserie over Anthropos werden in de Verenigde Staten en Canada meer dan 150.000 exemplaren verkocht. Het zal een van de redenen zijn waarom uitgeverij Callenbach de reeks, waarvan het eerste boek in 1986 verscheen, nu ook in Nederland op de markt brengt.

Vermoord
Het verhaal in ”De zwaarddrager” -deel 1 van een zesdelige serie - is snel verteld. Hoofdpersoon John Wilson wordt dertien jaar. Veel plezier beleeft hij daar echter niet aan, want zijn oma wordt op zijn verjaardag vermoord, vlak voordat ze hem zou vertellen wie zijn verdwenen vader is. En dat al op bladzijde 9 van het boek! De goedbedoelende buurvrouw Smith wil John onderbrengen bij de kwaadwillende Nicolaas Klapvoet, maar gelukkig komt de held op magische wijze, met hulp van de Veranderaar, in het land Anthropos terecht. Helaas is de eerste die hem daar opwacht de heer der Maanzin, die Johns warme herinneringen aan de Veranderaar vervangt door gevoelens van haat en boosheid en hem ervan overtuigt dat hij slecht is. Het magische zwaard dat de 13-jarige van de Veranderaar heeft gekregen, helpt daar niet tegen.

Tot overmaat van ramp blijkt Nicolaas Klapvoet naar Anthropos te zijn gekomen, waar hij de vorst der Kobolden is. Volgens een eeuwenoude profetie is John voorbestemd om hem te doden, maar daar lijkt in eerste instantie geen kans op. De inwoners van het land, dwergachtige wezens met de naam Matmons, vertrouwen John niet en de held zelf wentelt zich steeds meer in zijn boosheid, frustratie en zelfgerichtheid. De toestand wordt nog uitzichtlozer als zijn machtige medestrijders, de beer Oso en de arend Aguila, zwaargewond raken bij een aanval op de koboldenvorst en de goede tovenaar Mab in handen van de tegenstander valt. De heer der Maanzin, zijn onderkoning Klapvoet en hun Geheim der Gruwelijkheid zijn aan de winnende hand.

Dankzij de Veranderaar, de Maker, de Beginner zonder Begin, komt er (uiteraard) toch nog een ommekeer. Een verrassende ontknoping volgt waarbij John zelfs zijn vader terugvindt en terugkeert naar zijn eigen wereld. Daarmee is de strijd om Anthropos echter nog niet voorbij, aldus de alwetende verteller aan het eind van het boek in een vooruitblik.

Moederbelofte
Gelet op de thematiek en de uitwerking ervan lijkt ”De zwaarddrager” veel op de Narniakronieken van C. S. Lewis en op ”De adelaar en de koning” van Arjan Wilschut. Ook in het boek van John White zijn de Bijbelse lijnen duidelijk zichtbaar. De zendeling-arts weeft Bijbelse geschiedenissen en motieven als opvallende draden door zijn boek. Neem de toespraak van de Regenten, die door John worden bevrijd: „Hij is een maker, de maker van alles wat ooit gemaakt is, een maker die door niemand gemaakt is. (…) We wandelden dagelijks met hem, totdat we de fout maakten niet te geloven wat hij ons had gezegd. Toen vluchtten we uit zijn aanwezigheid en verborgen ons. Want we schaamden ons… Maar toch heeft hij ons met bont bekleed en ons aangesteld over een koninkrijk. Zijn koninkrijk. En vanuit dat koninkrijk zal de Overwinnende voortkomen.” Je moet wel erg onkundig zijn met de Bijbelse geschiedenis om hierin niet de zondeval van Adam en Eva en de daarop volgende moederbelofte te horen doorklinken.

Het gevaar van dit soort boeken ligt hem in het feit dat sommige lezers elke persoon of gebeurtenis een op een aan een tegenbeeld in de Bijbel willen koppelen. En dan gaat het fout. Natuurlijk ís de Veranderaar niet de enige, ware Schepper van hemel en aarde en natuurlijk ís de heer der Maanzin niet echt de duivel. Dat neemt echter niet weg dat ze bepaalde trekken van hen hebben. De toverkracht van Mab kan misschien raar of zelfs occult overkomen, zelf belijdt hij wel dat het de kracht van de Veranderaar is en niet iets van zichzelf waar hij zijn vertrouwen op stelt. De smadelijke nederlaag van Oso en Aguila, die wel van zichzelf uitgaan, spreekt in dit verband boekdelen.

Impasse
Op verhaaltechnisch vlak laat de auteur steken vallen. Zo had hij er goed aan gedaan de karakters van de hoofdfiguren meer uit te diepen. Ze blijven nu toch erg vlak. Ook de spanningsopbouw had beter gekund. White heeft ervoor gekozen veel spannende gebeurtenissen in een hoog tempo de revue te laten passeren. Die gebeurtenissen hebben allemaal keurig na elkaar plaats en de lezer kijkt over het algemeen door de ogen van John mee. Het perspectief verschuift niet en het komt niet voor dat er meerdere verhaallijnen naast elkaar lopen. Het gevolg is dat de spanning bij elke aanval of missie even hoog oploopt, waarna er een snelle oplossing volgt, het verhaal even in een impasse raakt totdat er een nieuwe, onrustbarende ontwikkeling volgt, die op dezelfde manier wordt afgehandeld.

Al met al is het begin van deze nieuwe, christelijke fantasyserie weliswaar niet heel vernieuwend qua thematiek en verhaalverloop, maar dat neemt niet weg dat ook deze strijd tussen goed en kwaad prima te lezen valt. Ook al staat de afloop vast: het goede overwint. Over goede, geestelijke lessen gesproken!

N.a.v. ”De zwaarddrager”, door John White; uitg. Callenbach, Kampen, 2009; ISBN 978 90 266 1495 8; 327 blz.; € 17,95.