Dat maakte directeur Jan Jaap de Graeff van Natuurmonumenten gisteren bekend.De Ecologische Hoofdstructuur (EHS) is een samenhangend netwerk van bestaande en nog te ontwikkelen belangrijke natuurgebieden in Nederland, ook wel de ruggengraat van de Nederlandse natuur genoemd.

De overheid startte in 1990 met de realisatie van de EHS om de achteruitgang van het aantal dieren- en plantensoorten te stoppen. Ook moeten recreanten meer ruimte krijgen om van de natuur te genieten.

De EHS zal in totaal 723.000 hectare beslaan. Zo’n 280.000 hectare zal de overheid van agrariërs, particulieren en andere terreinbeheerders kopen. De verwerving daarvan moet in 2015 zijn afgerond. In de daaropvolgende drie jaren moeten de gebieden worden ingericht.

Gisteren maakte Natuurmonumenten bekend dat er in de achterliggende jaren zo’n 170.000 hectare is aangekocht. De Graeff: „De komende zes jaar moeten we het tempo verdubbelen om onze doelstellingen te halen. Er moet een schepje bovenop.”

De organisatie riep provincies daarom gisteren op zich strak te richten op de streefdatum van 2015. „Dat betekent dat we alles uit de kast halen, planmatig werken en bestuurlijk doorpakken.” Ook moeten provincies hun plannen inbedden in een bredere visie op het omliggende gebied, waardoor er meer draagvlak ontstaat.

Boeren moeten een goede prijs voor hun grond en voldoende geschikte alternatieve locaties aangeboden krijgen, betoogde De Graeff.

Als agrariërs toch weigeren te vertrekken, moeten provincies overgaan op onteigening. Volgens minister Verburg (LNV) mag dat bij maximaal 10 procent van de gronden. De Graeff laat dat percentage los. „Je kunt zo’n percentage niet op voorhand bepalen. Dat verschilt van geval tot geval.”

Met name particulier natuurbeheer komt nog onvoldoende van de grond. Dat houdt in dat de agrariër eigenaar blijft van de grond en naast boer ook natuurbeheerder wordt. Hij krijgt hiervoor subsidie van de overheid. Volgens De Graeff moet het Rijk deze vorm sterker stimuleren. „Is er geen belangstelling, dan moet de provincie de grond na een halfjaar doorleveren aan terreinbeheerders als Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Er moet geen stuwmeer van hectares ontstaan, dat zorgt voor meer vertraging. Daar is de natuur niet bij gebaat.”

Een van de provincies die achterlopen in het verwerven van natuurgronden is Overijssel. „De provincie leunde zwaar op de vrijwilligheid van boeren en particulieren. Ze realiseert zich nu dat ze moet versnellen en is met een ambitieus plan gekomen”, aldus De Graeff.

Gedeputeerde Jansen (CDA, landelijk gebied) meldde gisteren dat de provincie Overijssel mede door gestegen grondprijzen honderden miljoenen tekortkomt om de benodigde gronden aan te kopen. De provincie wil dit jaar versneld 1500 hectare nieuwe natuur gaan aanleggen.

Volgens Jansen is zeker een half miljard euro nodig voor de vele honderden hectares die de provincie nog moet aanschaffen en inrichten. In Overijssel moet in verhouding tot andere provincies veel nieuwe natuur worden aangelegd.

De directeur van Natuurmonumenten loofde Noord-Brabant om haar voortvarende aanpak. „Er is een goede samenwerking tussen terreinbeheerders, provincie en betrokkenen. Bovenal zie ik de politieke wil om door te pakken.”

Een tijdige realisatie van de EHS is belangrijk, betoogde De Graeff. „Vertraging kan leiden tot verschraling van natuurgronden en een verdere teruggang van dieren- en plantensoorten.”

Alle provincies moeten eind dit jaar aan Den Haag een tussenstand geven van de hectares die zijn aangekocht voor de EHS.