Uitgeverij Van Wijnen uit Franeker heeft het plan opgevat om een facsimile-uitgave te maken van de driedelige Calov-Bijbel die ooit in het bezit was van Bach. De Bijbel bevindt zich in de Concordia Seminary Library in St. Louis (Missouri, VS).„Een spannend project”, noemt een woordvoerder van Van Wijnen het. Veel kan hij er nog niet over melden. Het idee is in ieder geval in Nederland ontstaan, waarna de uitgever een brief stuurde naar de bibliotheek in de VS. Eind vorig jaar is de overeenkomst gesloten.

De Bijbel telt ongeveer 4500 bladzijden, verdeeld over drie delen, gebonden in leer. Wanneer het megaproject klaar zal zijn, is nog onduidelijk. De prijs van de reproductie in full colour zal op ongeveer 5000 euro uitkomen.

Naast de drie Bijbeldelen zal de uitgave een commentaardeel bevatten dat wordt geredigeerd door de Bachkenners dr. Robin A. Leaver (VS) en dr. Albert Clement (Nederland).

In de Bachwetenschap is nogal eens de vraag gesteld of de Thomascantor wel een echte, gelovige lutheraan was. Hij zou slechts om den brode bezig zijn geweest met geestelijke teksten en muziek. De Bijbel van Bach logenstraft echter deze gedachte. De musicus had hem duidelijk niet voor de sier in zijn kast staan.

Bach schafte het driedelig boekwerk in 1733 aan. Het gaat om een exemplaar uit 1681 van de hand van Abraham Calov(ius). Deze theoloog was vanaf 1650 hoogleraar in Wittenberg. In zijn driedelige Bijbeluitgave geeft Calov de tekst van Luthers vertaling van de Schrift weer, aangevuld met uitlegkundige opmerkingen, voor een groot deel afkomstig uit Luthers geschriften.

Bach ging intensief met de Bijbel om. Dat blijkt uit de ongeveer 350 onderstrepingen, kanttekeningen en correcties die hij maakte.

Bij Genesis 3 bijvoorbeeld geeft Calov Luthers commentaar weer, maar vergeet een zin. Bach noteert zorgvuldig in de marge de ontbrekende woorden.

Bekend zijn ook zijn kanttekeningen over de muziek. Bij 1 Kronieken 25 noteert Bach: „NB. Dieses Capitel ist das wahre Fundament aller gottgefälliger Kirchen Musik.” En drie hoofdstukken later: „NB. Ein herrlicher Beweiss, dass neben anderen Anstalten des Gottesdienstes, besonders auch die Musica von Gottes Geist durch David mit angeordnet worden.” Waaruit blijkt hoe de musicus de Bijbel ook op zijn eigen beroep toepaste.

In 1750 erft Anna Magdalena, Bachs tweede vrouw, de Calov-Bijbel. Daarna raakt het spoor zoek, totdat Bachs Bijbel in de 19e eeuw in Amerika boven water komt. Aanvankelijk weet men niet wat men in handen heeft. De boeken belanden in St. Louis in de bibliotheek. Pas in 1968 begint duidelijk te worden waar het om gaat. En weer decennia later ontdekt men dat alle aantekeningen in de Bijbel van Bach zelf afkomstig zijn.

Jarenlang was het slechts voor een select gezelschap mogelijk om de Calov-Bijbel te bekijken. Binnenkort is echter iedereen in de gelegenheid om te bladeren in de Bijbel van Bach.