Er mag in Nederland niemand doodvriezen, zo heeft staatssecretaris Ross dinsdag in de Kamer laten weten. Dat is een uitgangspunt dat vanzelf spreekt. Wordt het in Rusland min of meer normaal gevonden dat elke winter een flink aantal zwervers en alcoholisten overlijdt door extreme weersomstandigheden, hier denken we daar anders over.Het is vooral bij strenge kou dat het daklozenprobleem in al zijn schrijnendheid naar voren komt. In de zomermaanden kan het nog iets avontuurlijks hebben om de nacht buiten door te brengen, zodra de winter invalt wordt dat wel anders.

Hoewel een exacte registratie ontbreekt, zijn er allerlei aanwijzingen dat het aantal daklozen in ons land veeleer toe- dan afneemt. Deels heeft dat te maken met de illegalenproblematiek: uitgeprocedeerde asielzoekers die op straat komen te staan.

Maar er is ook een toename van zwervers van Nederlandse origine. Sommigen van hen onttrekken zich systematisch aan elke vorm van hulpverlening. Vaak is er een combinatie van alcoholisme, drugsverslaving en psychiatrische problemen.

Toch komt iedere Nederlander die verder geen middelen van bestaan heeft, in aanmerking voor een bijstandsuitkering. Dat is uiteraard geen hoog bedrag, maar voldoende om op een basaal niveau te leven. Inclusief een onderdak dat ’s winters verwarmd is.

Dat dan toch in onze maatschappij een aantal mensen geen dak boven zijn hoofd heeft, heeft eerder te maken met sociale en psychische problemen dan dat het een financiële kwestie is. Niet iedereen kan zich in deze gecompliceerde maatschappij staande houden. Vroeger zat de maatschappij simpeler in elkaar. Het gezin, de familie en de buurt en niet te vergeten de kerk vormden een sociaal vangnet dat mensen op de been hield die nu in de goot terechtkomen.

Daarbij komt dat de laatste decennia sterk de nadruk gelegd is op de autonomie van de mens. Ieder heeft het recht om zijn leven naar eigen inzichten in te richten. De uiterste consequentie daarvan is dat iemand ook het recht heeft zichzelf te verwaarlozen en te gronde te richten.

Inmiddels begint men daar een beetje van terug te komen. Mag men op die manier mensen aan hun lot overlaten? Bovendien levert de aanwezigheid van grote aantallen daklozen voor de samenleving veel overlast op. Niemand vindt het prettig wanneer zwervers de portiek van zijn huis of flat als openbaar toilet gebruiken.

Het bestwilcriterium dat vroeger in ruime mate gehanteerd werd ten aanzien van zwervers en geestelijk gehandicapten, was inderdaad in hoge mate bevoogdend. Bepaalde categorieën mensen hebben echter een vorm van bevoogding nodig, willen ze niet onderuitgaan.

Wanneer het bitter koud is, moet er voldoende onderdak zijn voor mensen die anders op straat moeten bivakkeren. Maar dat is en blijft een noodmaatregel. Heropvoeding of mooier gezegd resocialisatie is nodig. Zwervers moeten weer een eigen onderkomen krijgen, hoe simpel ook. Ze moeten eraan wennen om zichzelf en hun kleren te verzorgen, zodat ze zich normaal in de maatschappij kunnen bewegen.