Net als met Hezbollah in Zuid-Libanon in 2006 zal ook Hamas in de Gazastrook de wapenstilstand slechts als een tijdelijke stap terug zien. Het doel, de vernietiging van Israël, blijft van kracht en Hamas zal de militaire opbouw spoedig herstellen om op een goed moment de aanval te hervatten. Hezbollah en Hamas worden beide –ook met wapens– gesteund door Iran en Syrië. Daar ligt de eerste taak voor de internationale gemeenschap voor een duurzame oplossing: voorkomen dat (Iraanse) wapens via Syrië, Libanon en Egypte weer bij Hamas (en Hezbollah) terechtkomen.De tweede taak moet zijn om door middel van humanitaire hulp in Gaza en door versterking van Palestijns gezag op de Westoever radicalisme plaats te laten maken voor stabiliteit. Israël heeft vooral een pr-probleem. Alle feitenverstrekking van die zijde ten spijt, die doorgaans als gekleurd werd afgedaan. Dat gold veel minder voor Hamas, die zorgvuldig vermeed kenbaar te maken hoe zij scholen, moskeeën en andere civiele doelen van strijders en explosieven voorzag en die daarmee tot militair doel maakte.

De beste oplossing voor Israël in de ”propagandaoorlog” is om de VN ruim baan te geven voor een onafhankelijk –maar wel gegarandeerd– onderzoek naar de oorlogshandelingen van beide partijen. Publicatie van een ondubbelzinnig VN-rapport zou de internationale mening tegenover Israël positief kunnen beïnvloeden.

Barricades

Voorts zou Israël veel meer dan voorheen de gematigde Palestijnen van Abbas moeten ondersteunen en alle letterlijke en figuurlijke barricades zo veel mogelijk slechten. Dat zal de levensomstandigheden van de Palestijnen verbeteren, de afkeer van Israël verminderen en hun de overtuiging geven dat een gematigd Palestijns bewind hen meer voordeel oplevert dan een radicaalislamitisch regime.

Het lijkt erop dat de nieuwe Amerikaanse president Obama met telefoontjes naar Olmert en Abbas en de directe benoeming van een speciale afgezant voor het Midden-Oosten actief veiligheid en stabiliteit in die regio wil bevorderen. Ook voor Obama zal Iran, met zijn steun aan (Palestijnse) terreurorganisaties en de mogelijke ontwikkeling van kernwapens, een zwaartepunt zijn in het Midden-Oostenbeleid.

Vanuit Moskou zien we een totaal ander beeld. Rusland wil zijn invloed ook in het Midden-Oosten versterken en doet dat met het aanknopen van (militaire) relaties met Libië en Syrië. Met Iran bestaat al veel langer een intensieve samenwerking, in de ontwikkeling van kernenergie, met Teheran als voorname klant van Russisch wapentuig, en op energiegebied als twee van de grootste gasproducenten ter wereld. En terwijl de (westerse) wereld Hamas tot de terreurgroeperingen rekent, ontvangt het Kremlin de leiders ervan met open armen. Met die samenwerking met outcasts en terroristen in het Midden-Oosten diskwalificeert Moskou zich als serieuze partner in het diplomatieke discours over die regio.

De Franse president Sarkozy kan geen afscheid nemen van zijn glansrol van het EU-presidentschap van het afgelopen halfjaar, bemoeit zich actief met een diplomatieke oplossing en stuurt marineschepen om wapenleveranties aan Hamas te voorkomen. De laatste activiteit is zeer wenselijk maar moet niet worden uitgevoerd door een land.

Bal

De bal voor een duurzame oplossing van het Palestijnse probleem ligt toch vooral bij organisaties als VN, EU en NAVO. Elk heeft bepaalde specialismen die gecombineerd tot een krachtenveld kunnen leiden dat een structurele oplossing aanmoedigt. De VN komt een hoofdrol toe op een onafhankelijk onderzoek naar oorlogshandelingen maar ook op humanitaire hulp aan Gaza.

De EU kan zich samen met Egypte sterk maken voor een grensbewaking, om hervatting van wapentransporten aan Hamas door tunnels te voorkomen. Verder kan de EU met een civiele opbouwmissie het gematigd Palestijnse bestuur op de Westoever stimuleren.

De NAVO is gezien Ruslands dubieuze reputatie van energieleverancier gebaat bij energieaanbod uit een stabiel Midden-Oosten. Daarom zou een maritieme NAVO-missie voor de kust van Libanon wapensmokkel aan Hamas en Hezbollah kunnen tegengaan, wat een Europees vlootverband momenteel doet onder VN-mandaat.

Alleen een gezamenlijke inzet van mogendheden en internationale organisaties kan een nieuw Palestijns-Israëlisch conflict voorkomen en de vorming van een stabiele Palestijnse staat naast Israël dichterbij brengen.

De auteur is Ruslandkundige en als onderzoeker internationale veiligheid verbonden aan het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael. Reageren aan scribent? goedbekeken@refdag.nl.