Ook de verklaarde aartsvijand van Amerika, de Islamitische Republiek Iran, is al een jaar lang in de ban van Barack Obama. Zou hij voor of tegen ons zijn?Overigens voorspelde zo’n jaar geleden president Ahmadinejad himself dat Obama het Witte Huis niet zou betreden. Dat druiste immers in tegen het Amerikaanse politieke systeem.

Hoe anders oordeelden Iraanse bloggers. Obama boekte volgens hen juist succes na succes in de presidentiële race dankzij de Amerikaanse democratie. Hij won bijvoorbeeld in Iowa, een overwegend blanke staat, de Democratische voorverkiezingen. „Lessen voor Iran!” noteerde de redacteur van de website Nieuw Perspectief.

Juni 2008 kaatsten de ultraconservatieven terug. In die maand verzekerde Barack Obama het American Israel Public Affairs Committee (Aipac) dat hij als president Iran niet zou toestaan atoomwapens te verwerven. „Vooringenomen en onacceptabel”, antwoordde Teheran per omgaande. Ronduit treurig dat Obama zo sterk onder invloed stond van de „zionistische lobby”, hekelde Mohammad Ali Hosseini, woordvoerder buitenlandse zaken.

Europees links
Vanaf dat moment klonken de persgeluiden uit de hoek van de pragmatische conservatieven over Obama aanzienlijk minder positief. Wat maakte het voor Iran eigenlijk uit of John McCain dan wel Barack Obama aan het langste eind trok? Beiden zouden Amerikaanse nationale belangen laten prevaleren, ook als dat oorlog met Iran zou betekenen.

Nog meer alarm sloeg de hervormingsgezinde krant Kargozaran. Obama’s huidskleur noch zijn tweede voornaam deden ertoe. Van hem viel geen belangrijke beleidswijziging van Amerikaanse zijde in het Midden-Oosten te verwachten.

Integendeel! Veeleer steeg de kans op oorlog met de VS in geval van een overwinning van Obama. Als eerste zwarte, liberale president van de westerse wereld kon hij tenslotte evenzeer rekenen op de wil tot samenwerking van Europees links…

Onder de eersten die Obama met zijn zege feliciteerden, behoorde nota bene zijn Iraanse ambtgenoot Ahmadinejad. Critici, vooral de rivalen bij de aanstaande presidentsverkiezingen van juni, startten een campagne met als kernvraag: waar haalde Ahmadinejad de bevoegdheid vandaan om Obama geluk te wensen? Per slot van rekening valt de buitenlandse politiek van de Islamitische Republiek onder de exclusieve autoriteit van revolutieleider Khamenei.

Om zich uit deze netelige situatie nog enigszins te redden, liet Ahmadinejad zijn regeringswoordvoerder tegenover een gehoor van studenten openlijk verklaren dat „Obama te onbetekenend is voor Ahmadinejad om zijn hoop op hem te stellen!”

Ambivalent
Na Obama’s inauguratie laten zich grosso modo drie Iraanse attitudes tegenover de 44e president van de VS onderscheiden. Zeker tegen de achtergrond van de eigen presidentsverkiezingen in juni blijven de hervormingsgezinden hopen op verzoening met en toenadering tot Washington. Vooral als zij straks gaan winnen in de stembusstrijd.

De ultraconservatieven daarentegen blijven hameren op de continuïteit tussen Democraten en Republikeinen qua Amerikaans beleid in het Midden-Oosten. Kijk maar naar de benoeming van de pro-Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton, argumenteren zij. Ook Obama’s politiek zal worden gedomineerd door de „Joods-zionistische lobby” in Washington, stellen zij.

De pragmatische conservatieven stellen zich ambivalent op. Zij vrezen dat Obama zijn ongekende populariteit in Europa zal inzetten om de internationale druk op Iran te verhogen. Maar de hoop op een reële beleidswijziging onder Obama geven ze vooralsnog niet op.

Voor ”change” in de Amerikaans-Iraanse relatie zijn echter beslist twee partijen nodig. Aan Iraanse zijde zijn de levensgrote obstakels welbekend: Teherans illegale nucleaire programma, instrumentalisatie van terroristische organisaties als Hamas (Gaza!) en Hezbollah en niet-erkenning van Israël, inclusief openlijke dreigementen Israël te vernietigen. Zij dienen allemaal op Obama’s eisenlijstje voor de ayatollahs te staan!

De auteur is lid van de fractie ChristenUnie-SGP en de buitenlandcommissie van het Europees Parlement.