Shas heeft zijn beloften niet waargemaakt, de geliefde Arye Deri is vertrokken en de familie van de kabbalist Kadourie is boos uit de partij gestapt. Het aantal zetels zal bij de komende verkiezingen worden gehalveerd, zo voorspellen de opiniepeilers.

Bij de verkiezingen van 1999 klom Shas (Sefardische Bewakers van de Thora) van tien naar zeventien zetels in de Knesset. Daarmee werd Shas na de Arbeiderspartij en Likud de grootste partij. De verkiezingscampagne van Shas bestond destijds vooral uit een zich afzetten tegen. De partij moest niets hebben van de elite van asjkenazim (de Joden uit westerse landen), van de seculieren en van de staatsinstellingen. Yosef noemde het hooggerechtshof zelfs een „hof van goyim (niet-Joden).”

De partij speelde in op de onlustgevoelens onder kansarme sefardim (Joden uit de Arabische landen en Afrika). Shas richtte een uitgebreid educatief netwerk op, waarbij kinderen uit achterstandswijken aandacht en maaltijden kregen. Behalve spel en sport kregen de kinderen thoraonderwijs onder het portret van Ovadiah Yosef. De partij zei zich sterk te willen maken voor de sociaal zwakkeren.

Een magische aantrekkingskracht ging in 1999 nog uit van Arye Deri. Deze heette een briljant politicus te zijn: op 29-jarige leeftijd was hij al minister van Binnenlandse Zaken. De Arbeiderspartij en Likud rolden de rode loper voor hem uit. Dat de Jeruzalemse districtsrechtbank hem vlak voor de verkiezingen van 1999 wegens corruptie veroordeelde, bezorgde hem alleen maar een grotere populariteit. Een duidelijker bewijs van samenzwering van de asjkenazim tegen de sefardim was moeilijk denkbaar. Shas-aanhangers gingen voor het gemak voorbij aan het feit dat de rechter zelf van oosterse komaf was.

Een voorwaarde voor Deri’s vervroegde vrijlating uit de gevangenis was dat hij zich voorlopig niet zal bezighouden met politiek. Hij studeert momenteel halve dagen op de talmoedschool van de zoon van rabbijn Yosef. Het verlies van Deri is voor de partij het verlies van een symbool.

De nieuwe leider is Eli Yishai. Charisma is de minister van Binnenlandse Zaken vreemd. Tot zijn wanhopige pogingen stemmen te trekken behoren etnisch omstreden -volgens sommigen ronduit racistische- uitspraken. Hij zei dat niet-Joodse immigranten geen financiële voordelen meer mogen krijgen. De wet op de terugkeer staat namelijk tot zijn verdriet toe dat ook niet-Joden met Joodse familieleden kunnen immigreren.

Yishai zei in een interview met het blad Ma’ariv dat hij geen niet-Joden in Israël wil. Die zouden alleen maar kerken bouwen en het land „multicultureel” maken. Zijn opmerking viel in verkeerde aarde bij de Anti-Defamation League, de organisatie die zich bezighoudt met de bestrijding van het antisemitisme. De ADL stelde in een verklaring: „Als een minister in een democratisch land zou meneer Yishai zich moeten realiseren dat Israël wettelijk en moreel de vrijheid van godsdienst moet garanderen aan alle burgers en anderen die hier wonen.”

De belangrijkste stemmentrekker voor de Shas is Ovadiah Yosef, de vroegere sefardische opperrabbijn van Israël en een bekende geleerde in de sefardische wereld. Hij heeft de touwtjes stevig in handen. Hij is geëerd en geliefd: Yishai noemde zijn zoon zelfs naar hem. Het portret van Yosef hangt momenteel bijna overal. Zijn foto staat levensgroot op de Jeruzalemse stadsbussen, inclusief op de bus die twee weken geleden in de wijk Kiryat Hayovel door een Palestijnse zelfmoordterrorist werd opgeblazen.

Yosef moet echter alle zeilen bijzetten. Behalve de belofte over de hemel klinkt er een waarschuwing. Tijdens zijn wekelijkse preek op de kabeltelevisie zei hij: „Iedereen die niet voor de Shas stemt, collaboreert met Amalek.” Maar de kritische kiezer weet dat Shas er mede schuldig aan is dat het voor de armen alleen maar ellendiger werd. De partij maakte deel uit van alle Likud- en Arbeiderspartij-kabinetten die in de sociale voorzieningen snoeiden en de zwaksten in de samenleving verder lieten verpauperen. Yosef haalt evenals Yishai uit naar niet-Joden. „Shas is de beweging die de komst van de goyim zal stoppen”, zo beloofde hij zijn leerlingen in een preek.

Een andere tegenvaller voor Shas is dat de kiezer in januari slechts één stem mag uitbrengen. Die stem is voor een partij. In 1999 mocht de kiezer nog twee biljetten in de stembus stoppen: voor een partij en een premier. Voor velen die in 1999 nog voor een Likud-premier en de Shas-partij stemden, zal de keuze tussen Likud of Shas nu makkelijk zijn.

Voor de familie Kadourie hoeft het allemaal niet meer. De zoon en de kleinzoon van de stokoude kabbalist Yitschak Kadourie zijn uit de partij gestapt. Zoon David en kleinzoon Yossi hebben een nieuwe religieuze sefardische partij opgericht, Ahavat Yisrael (Liefde voor Israël). Shas-leden zeggen echter dat Yossi Kadourie uit de Shas is getreden omdat hij te hoge functies eiste. Zoon en kleinzoon zouden de mysticus tegen zijn wil in hebben gedwongen de partij op te richten.

Een van de Knesset-leden voor Shas, rabbijn Aryeh Gamliel, was aanwezig op een persconferentie over de oprichting van Ahavat Yisrael. Hij zei dat de partij na de verkiezingen in januari het leiderschap onmiddellijk zal overdragen aan Deri. Een paar dagen later kondigde Gamliel zijn vertrek aan uit de politiek aan. Deri ondertussen laat zich niet over zijn toekomstplannen uit.