Dat betekent een veel somberder perspectief dan het Centraal Planbureau (CPB) begin december schetste met een teruggang van 0,75 procent. Iets eerder, in november, voorzag Brussel voor 2009 zelfs nog een lichte toename van het bruto binnenlands product (bbp) van 0,4 procent.Bos verklaarde in een reactie op de jongste neerwaartse aanpassing van de ramingen dat het kabinet al rekening heeft gehouden met tegenvallers. Hij herhaalde de mededeling van vrijdag dat bij het opstellen van de voorjaarsnota zal worden bekeken welke aanvullende maatregelen nodig zijn om de zware recessie het hoofd te bieden.

Commissaris Almunia (Economische en Monetaire Zaken) presenteerde maandag tussentijds nieuwe prognoses. Die duiden erop dat het met de situatie in de EU in de voorbije maanden in hoog tempo de verkeerde kant is opgegaan. Almunia omschreef het beeld als „grimmig.” Zijn collega Verheugen (Ondernemingen en Industrie) sprak van „catastrofale cijfers.”

Op basis van de huidige stand van zaken ligt voor de eurozone een krimp van 1,9 procent in het verschiet, voor de Unie als geheel van 1,8 procent. Onder de toonaangevende economieën in Europa komt het Verenigd Koninkrijk uit op min 2,8 procent, Duitsland op min 2,3 procent, Frankrijk op min 1,8 procent en Italië op min 2,0 procent.

De financiële crisis, de mondiale afzwakking van de conjunctuur en, in sommige lidstaten, de instortende woningmarkt eisen hun tol. Voor het eerst sinds de invoering van de euro verkeert het gebied met het gemeenschappelijk betaalmiddel in een recessie. Volgens de gangbare definitie geldt dat begrip bij minimaal twee opeenvolgende kwartalen met een negatieve groei. De EU dook voor het eerst onder de nullijn in de periode april tot en met juni van het vorige jaar.

Wellicht treedt in de tweede helft van het lopende jaar een begin van een herstel op. De Europese Commissie verwacht op dit moment voor 2010 een bescheiden expansie van 0,5 procent. Nederland blijft met 0,2 procent daarbij iets achter. Almunia wijst erop dat alle prognoses met „uitzonderlijk grote onzekerheden” zijn omgeven. We kunnen naar zijn zeggen alleen maar hopen dat de tot dusver getroffen maatregelen tot een snelle terugkeer van het vertrouwen bij investeerders en consumenten leiden.

Dankzij de budgettaire stimulansen die de diverse regeringen sinds augustus hebben aangekondigd om bestedingen en productie op te peppen, zal het bbp 0,75 procentpunt minder krimpen dan anders het geval zou zijn geweest. Voor Nederland wordt het positieve effect van de plannen waartoe tot dusver in dit verband is besloten, geschat op 0,25 procentpunt.

De neergang brengt ernstige gevolgen mee voor de werkgelegenheid en de overheidsfinanciën. In de EU gaan dit jaar waarschijnlijk zo’n 3,5 miljoen banen verloren. De werkloosheid stijgt daardoor tot 8,75 procent van de beroepsbevolking, in de euro-zone tot 9,25 procent. In ons land zal bijna een verdubbeling van het aantal werkzoekenden optreden, van 2,9 procent in 2008 tot 5,5 procent in 2010, zo berekent de Commissie.

Zij voorziet dat het totale tekort op de begrotingen van de zestien eurolanden dit jaar oploopt tot 4 procent van het bbp. Frankrijk koerst aan op een verschil tussen uitgaven en inkomsten van 4,6 procent. Het zogeheten stabiliteitspact schrijft voor dat het overheidssaldo van een lidstaat de 3 procent niet mag overschrijden. Bij hardnekkige overtreding van die spelregel kan Brussel een boete opleggen. Eerder is afgesproken dat onder de huidige buitengewone omstandigheden enige soepelheid zal worden betracht.