Een telefoontje van een topambtenaar in april 2006 was aanleiding voor een nog steeds slepende discussie, waarbij een wethouder verschillende moties van wantrouwen overleefde. Wat is er precies gebeurd?Ruim 19 miljoen euro zou de gemeente gaan verdienen met de 3000 te bouwen woningen in Vathorst-West. Een telefoongesprek van een topambtenaar van de gemeente gooit op 25 april 2006 echter roet in het eten.

Kort voor het gewraakte telefoongesprek vergadert het college van burgemeester en wethouders in het diepste geheim over de aankoop van gronden in Vathorst-West, de locatie waar de gemeente de huizen wilde bouwen.

Om te voorkomen dat de grond, op dat moment bezit van boeren, verkocht wordt aan projectontwikkelaars, besluiten de bestuurders de Wet voorkeursrecht gemeenten (WVG) erop los te laten: de gemeente heeft het recht van eerste koop tegen marktconforme prijzen.

De jurist Arnoud Ashouwer, hoofd grondzaken en planeconomie bij de gemeente, is op de hoogte van het kersverse collegebesluit en pakt zijn telefoon. Hij belt met een bedrijf dat gronden voor de projectontwikkelaars binnen het Ontwikkelingsbedrijf Vathorst (OBV) verwerft. Het OBV is een publiek-private samenwerking met onder meer de project-ontwikkelaars en de gemeente. Hierop komen de projectont-
wikkelaars direct in actie: ze kopen de gronden voor het dubbele van het bedrag dat de gemeente aan de boeren zou betalen.

Dat is een forse tegenvaller voor de gemeente. Had het college gehoopt op 19 miljoen euro winst, nu blijft er hooguit 9 miljoen euro over. Volgens fractievoorzitter H. van Wegen van de Burger Partij Amersfoort (BPA) zou de gemeente tot nu toe zelfs ongeveer 20 miljoen euro schade hebben geleden. Bovendien is sociale woningbouw in Vathorst-West inmiddels onmogelijk, terwijl die wel in het oorspronkelijke plan was opgenomen.

De oppositiepartij vuurt tijdens verschillende raadsvergaderingen een aantal kritische vragen af richting het college. Fractievoorzitter Van Wegen houdt de bestuurders verantwoordelijk voor de economische schade die de gemeente Amersfoort heeft geleden. Artikel 26 van de Wet voorkeursrecht gemeenten vertelt dat grondtransacties door de gemeente kunnen worden teruggedraaid tot acht weken na publicatie van het collegebesluit in de Staatscourant, zegt Van Wegen.

Bovendien zou de verantwoordelijk bestuurder, PvdA-wethouder J. Hekman, volgens artikel 162 van het Wetboek van Strafvordering verplicht aangifte van het ‘misdrijf’ van de ambtenaar moeten hebben gedaan.

Oppositiepartij Jouw Amersfoort dient in november 2008 een motie van wantrouwen in tegen wethouder Hekman. De wethouder overleeft deze motie. Dinsdag stonden de oppositie- en de coalitiepartijen tijdens een raadsdebat over de kwestie lijnrecht tegenover elkaar.

„Er zijn veel dingen gebeurd die we nu nog niet weten”, zegt fractievoorzitter Van Wegen van de BPA. „We stelden eerder deze week voor een enquête te houden, maar dat werd tactisch afgewimpeld. Als je niets te verbergen hebt, dan durf je toch gerust met de billen bloot te gaan?”

De integriteit van het college is volgens Van Wegen „ernstig geschonden”, omdat wethouder Hekman en later het gehele college zich niet aan de wet zouden hebben gehouden. „De PvdA vindt dat blijkbaar niet nodig; de partij veegt de laatste tijd steeds meer onder het vloerkleed.”