Enkele landwegen, een wijk van ongeveer twintig jaar oud, een school en een kerk. Uit veel meer dan dat bestaan de buurdorpen Cornjum en Jelsum ten noorden van Leeuwarden niet. Ruim 700 mensen wonen er. En de vraag is voor hoelang nog. De dorpen liggen op de aanvliegroute van vliegbasis Leeuwarden.Vorige week stuurden de provincie Friesland en een aantal gemeenten een brief naar het ministerie van Defensie. Ze vrezen de aanschaf van de Joint Strike Fighter. Het nieuwe gevechtsvliegtuig, dat mogelijk de F-16 opvolgt, maakt veel meer herrie dan de toestellen die nu worden gebruikt. En dat zou eventueel kunnen betekenen dat enkele dorpen en stadwijken moeten worden gesloopt.

Sjoukje van der Leest, die in Cornjum woont, is verontrust. „We weten pas een paar weken dat de JSF zo’n herrie maakt. Ik snap niet dat dit niet eerder is bekendgemaakt.” Als de regering het toestel daadwerkelijk koopt, kan dat consequenties hebben voor Van der Leest. „De huizen zijn voor miljoenen euro’s volledig geïsoleerd tegen het lawaai van de F-16’s. Maar het nieuwe vliegtuig maakt veel meer geluid. Daartegen kan je niet isoleren.” Ze benadrukt dat ze niet tegen de aanwezigheid van de basis is. „De werkgelegenheid die de basis oplevert is belangrijk. Maar ik hoop wel dat de regering een toestel koopt dat minder lawaai maakt.”

Haar plaatsgenote, huisarts Foekje Kalsbeek, denkt dat de geluidsoverlast slecht is voor de volksgezondheid. „Ze kunnen beter kiezen voor een stiller vliegtuig of ze stationeren in een gebied waar minder mensen wonen.” Een oude man in een rolstoel maakt het allemaal niet uit. „Ik ben de herrie wel gewend.” Hij vindt de aanschaf van de JSF niet nodig. „Zonder gevechtsvliegtuigen gaat het leven ook wel door.”

Ook een vrouw in Marssum, ten zuidwesten van de vliegbasis is de toestellen liever kwijt dan rijk. „Vooral de vliegdemonstraties vind ik onzin. Daar heb je niets aan. Het is gevaarlijk en slecht voor het milieu.” Ondanks het geluid woont ze naar tevredenheid in Marssum. Maar nog meer lawaai hoeft van haar niet.

Een student ziet wel voordelen in de komst van de JSF. „Er komen dan tenminste geen nieuwbouwwoningen. Ik hoop dat Leeuwarden en Marssum niet tegen elkaar worden aangebouwd.” Een oude inwoner van Marssum laat in onvervalst Fries merken dat hij er anders tegenaan kijkt. „Als ik een goede prijs krijg voor mijn huis, ben ik hier weg. Isoleren helpt niet. Je hoeft maar één raam open te zetten en je hebt er al niets meer aan.”

Niet alleen de inwoners van de dorpjes zijn ontevreden. Ook provincie Friesland en een groot aantal regionale en gemeentelijke overheden en semioverheden in Friesland vrezen voor de komst van de JSF. In hun brief, die ze vrijdag verstuurden, drongen de bestuurders aan om het vliegtuig te kiezen dat de minste geluidsoverlast veroorzaakt. Ook eisten ze dat er alles aan gedaan zal worden om de sloop van woningen te voorkomen.

De Friese gedeputeerde P. Adema, voorzitter van de overlegcommissie rond de Vliegbasis Leeuwarden zegt dat de brief niet bedoeld is om de vliegbasis weg te krijgen. „We zijn buitengewoon blij dat de basis er is. Het gaat ons ook niet om minder geluidsoverlast. Wel vragen we het kabinet erover na te denken dat een vliegtuig dat meer geluid produceert ook gevolgen heeft voor de omgeving.”

Hoewel het de gedeputeerde de komst van de JSF „uitstekend” vindt, is hij bevreesd voor de gevolgen. Volgens hem zijn er twee mogelijke gevolgen. „Of de huidige geluidscontouren blijven gehandhaafd, en het aantal vliegbewegingen gaat omlaag. Of de contouren zelf worden verplaatst. Dat laatste heeft desastreuze gevolgen voor de dorpen eromheen.”

Buiten Nederland klinken ook negatieve geluiden over de mogelijke geluidsoverlast door de JSF. Bij verschillende luchtmachtbases in Amerika komt de lokale bevolking in het geweer. In Florida startte vorige maand zelfs een rechtszaak tegen de mogelijke stationering van JSF’s op de luchtmachtbasis Eglin. De gemeente waarin de basis ligt, is op zoek naar details over de impact van het vliegtuig op de gemeenschap.