Voor de gasten was het congres een culturele schok vanwege de libertijnse uitstraling ervan. Zo waren er workshops over hoe je swingers (mensen die van partnerruil hun sport maken) kunt beschermen tegen aids en over hoe je van een darkroom voor homo’s een ”safe sex zone” kunt maken. Dat mensen door bepaald gedrag een hoog besmettingsrisico lopen en dat zulk gedrag ook een morele kant heeft, werd niet gezegd.De Nederlandse aidsambassadeur hield deze dag een lezing in dezelfde geest. Aids is een groot probleem en moet met kracht tegengegaan worden. Maar Nederland spreekt geen moreel oordeel uit over gedrag van mensen. Integendeel, Nederland zet zich krachtig in voor rechten van druggebruikers, sekswerkers en homoseksuelen. Een benadering die hun gedrag criminaliseert, werkt niet. Nederland richt zich op het beperken van eventuele ’schade’ die hun gedrag veroorzaakt.

In discussies over het Nederlandse buitenlands beleid komt vaak het begrippenpaar koopman en dominee voor. De koopman staat voor pragmatisme; het gaat om de resultaten. De dominee daarentegen zwaait alsmaar met zijn vinger, hij zegent of veroordeelt mensen om hun gedrag en opvattingen. Met zijn verhaal suggereerde de aidsambassadeur dat Nederland geen dominee wil zijn.

Maar dominees heb je in soorten en maten. Tegenwoordig heb je zat dominees die homorelaties willen inzegenen. En gelukkig evenveel dominees die dat niet willen. In de politiek is het niet anders. Ook daar is meningsverschil over het te volgen beleid.

Het boeiende van de Amsterdamse conferentie was dat onze gasten lieten zien dat Afrikaanse en Aziatische dominees zich op een constructieve manier inzetten in de strijd tegen aids. Kerken zijn er vanuit een boodschap van liefde en ontferming voor alle mensen zonder onderscheid. Zeker ook voor mensen uit risicogroepen. Zij doen dat op basis van Bijbelse overtuigingen, die ze vertalen in vormen van voorlichting, hulpverlening en zorg waar mensen echt bij gebaat zijn. Pogingen van conferentiedeelnemers en van een debatleider om onze sprekers weg te zetten in een conservatieve hoek, liepen stuk. De wereld zit niet zo zwart-wit in elkaar als Nederlanders soms denken.

Kern van mijn verhaal is: zowel in Nederland als in Afrika en Azië leven er uiteenlopende opvattingen over aids, seksualiteit en voortplanting en morele waarden. Het gevaar is reëel dat Nederland met een eenzijdig progressief standpunt een libertijnse dominee wordt, die nationaal en internationaal zijn eigen normen wil opleggen.

Zo liet eerder dit jaar een Oegandese dominee in de media zich ontvallen: „Homoseksualiteit is hier in Oeganda absoluut not done. Dat dat in Nederland wel het geval is, moeten ze daar weten. Maar dat jullie Nederlandse ambassade bewust pro-homogroepen overal ter wereld steunt, kan ik niet anders zien dan als neo-kolonialisme.”

Tien december was het de 60e verjaardag van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. De regering kreeg ter gelegenheid hiervan het advies om in het mensenrechtenbeleid ruimte te laten voor religieuze en culturele interpretaties van mensenrechten. Om respectvol met andere landen over die verschillen in debat te gaan. Wat mij betreft een waardevol advies. Nederland zou op basis hiervan respect moeten tonen voor landen waar het recht op leven gedefinieerd wordt als „recht op leven vanaf de conceptie”, of voor landen die homoseksuele relaties voor de wet niet erkennen.

Persoonlijk heb ik geen problemen met ’dominees’ in de buitenlandse politiek. Een moreel debat is onontkoombaar en iedereen moet daarin zijn stem kunnen hebben. Vooral ook goede dominees, die wijzen op de orde van goed en kwaad die God in de schepping gelegd heeft. De vraag is of Nederland ook naar zulke dominees zal luisteren, of alleen gelooft in zijn eigen libertijnse preek.

De auteur is coördinator beleidsbeïnvloeding Woord en Daad. Reageren aan scribent? gedachtegoed@refdag.nl