Fier ligt het schip aan de kade op Katendrecht: de ss Rotterdam. Het voormalige vlaggenschip van de Holland-Amerika Lijn (HAL) is terug in zijn geboortehaven.Het schip ligt op een paar honderd meter van het voormalige hoofdkantoor van de HAL, nu Hotel New York aan de Wilhelminakade. De Rotterdam voedt bij Rotterdammers de trots over een maritiem verleden, moet een impuls geven aan de kwakkelende wijk Katendrecht en zou een belangrijke leerschool kunnen zijn voor het onderwijs.

Hans Schoondermark van rederij De Rotterdam gaat voor in de krochten van het schip. Het is een grote bouwput. De machinekamer moet een museum worden. „Daar worden jaarlijks duizenden bezoekers verwacht.”

Het voormalige theater blijft intact en moet straks dienen als congrescentrum. Een deel van de hutten worden omgebouwd tot hotelkamers en op het bovendek komt een trouwlocatie. Schoondermark: „Geweldig uitzicht, toch?”

Erfstuk
De Rotterdam V is gebouwd tussen 1956 en 1959 door de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (RDM). Op 13 september 1958 was de tenaamstelling door koningin Juliana, exact een jaar later de eerste trans-Atlantische overtocht naar New York met kroonprinses Beatrix aan boord.

Bijna veertig jaar voer de Rotterdam voor de HAL, eerst als lijndienst tussen Nederland en Amerika, later als cruiseschip. In 1997 kwam het schip in dienst van Premier Cruises. Na het faillissement van Premier kocht RDM-baas Joep van den Nieuwenhuyzen het stoomschip. Toen hij failliet ging, was de toekomst onzeker.

Vele tienduizenden mensen stonden begin augustus van dit jaar langs de oevers van de Nieuwe Waterweg toen de Rotterdam voor het laatst en definitief naar Rotterdam kwam. Voor sommige toeschouwers was het zelfs een emotioneel moment, omdat familie met dit schip naar de Verenigde Staten was geëmigreerd.

De terugkomst van het historische schip naar Rotterdam verliep allerminst vlekkeloos. De aankoop wordt door insiders omschreven als een thriller. Bekende en onbekende partijen streden met het mes op tafel over dit erfstuk uit de failliete boedel van Joep van den Nieuwenhuyzen.

Uiteindelijk kreeg wooncorporatie Woonbron de hoofdprijs. De corporatie wil van het schip een hotel-, congres-, uitgaans- en opleidingscentrum maken. Het moet een van de toppers van Rotterdam worden.

Woonbron dacht niet meer dan 6 miljoen euro kwijt te zijn aan de aankoop en het opknappen van het voormalig vlaggenschip van de HAL. Dat bedrag is opgelopen tot bijna 200 miljoen euro. De kosten vielen onder meer hoger uit vanwege de grote hoeveelheden asbest op het passagiersschip.

Een vijftig jaar oud schip opknappen dat voor de HAL alle wereldzeeën heeft bevaren, is toch iets anders dan een gebouw renoveren. „Voor landrotten is de Rotterdam een stap te ver”, is een veelgehoorde opmerking op de Katendrechtse kade.

Onacceptabel
In een brief aan alle woningcorporaties in Nederland noemde de nieuwe minister voor Wonen, Wijken en Integratie, Van der Laan (PvdA), de aankoop deze week „onacceptabel.” De kostbare verbouwing was een van de eerste dossiers die Van der Laan aantrof toen hij vorige maand de boedel van zijn voorganger Vogelaar overnam.

Vogelaar verdedigde de aankoop van het schip. Terwijl de Tweede Kamer het „een krankzinnig project” noemde, sprak Vogelaar van een „toelaatbare nevenactiviteit.” Wel vond ze dat Woonbron „ernstige steken” had laten vallen, maar dat had geen consequenties voor het bestuur.

Woonbron is eigenaar van ruim 20.000 woningen in Rotterdam en daarmee een van de grootste corporaties in de stad. Nu de kosten fors zijn opgelopen, is het niet uitgesloten dat de woningcorporatie een deel van haar bezit zal moeten verpanden. Zoals het evenmin uitgesloten is dat het schip uiteindelijk naar elders zal worden versleept, zoals dat eerder gebeurde met de Queen Elizabeth II.

„De aankoop kende vele haken en ogen, en was achteraf onvermoed spannend”, schrijft Herman Moscoviter in zijn onlangs verschenen boek ”Ss Rotterdam. De thriller van de terugkeer” (uitgeverij Artemis, 208 blz. 22,50 euro).

Volgens Moscoviter zal het cruiseschip „met zijn zichtbare silhouet een onmiskenbaar ’landmark’ in de stad worden en een waardevolle aanvulling op het bestaande toeristisch-recreatieve aanbod.”

Het werk aan het stoomschip is nog altijd in volle gang. Op de streng bewaakte kade op Katendrecht lopen Polen, Duitsers, Portugezen, Hongaren en Nederlanders. Over een openingsdatum van de ss Rotterdam durft Schoondermark zich niet uit te laten. Op z’n vroegst wordt het komend voorjaar.