Ruim dertig gemeenten uit hervormd-gereformeerde hoek vulden een enquêteformulier in. De cijfers zien er „niet heel indrukwekkend” uit, schrijft eindredacteur Tineke van der Waal in De Waarheidsvriend die vandaag is verschenen. Uitschieter is een gemeente in de provincie Utrecht, waar van de 500 meelevende leden de afgelopen vijf jaar zeker 30 mensen vertrokken (6 procent). Daar staat tegenover dat in heel wat plaatsen niemand in die periode een hervormde gemeente voor een evangelische verruilde.De enquête maakt duidelijk dat vooral veel gemeenteleden die zich actief inzetten naar een evangelische gemeente vertrekken. Kerkenraadsleden laten zich overschrijven, en ook opvallend veel mensen uit het jongeren- en evangelisatiewerk.

Godsdienstsocioloog prof. dr. H. C. Stoffels bevestigt in De Waarheidsvriend dat evangelische gemeenten voor een belangrijk deel uit het segment enthousiaste kerkleden rekruteren. „Het zijn degenen die in hun eigen kerk actief zijn en op een gegeven moment iets met gebedsgroepen, praise of Bijbelstudie willen, maar niet genoeg respons krijgen of worden tegengewerkt.”

Vooral dertigers -vaak met jonge kinderen- voelen zich aangetrokken tot het evangelische denken en doen. Stoffels: „De manier van geloven, de muziek en de directe ervaring die ze van God kunnen opdoen, zal ook aansluiten. Vijftigers zijn meer met hun ’oude’ gemeente vergroeid. Als ze andere muziek willen horen, blijven er voor hen genoeg uren in de week over.”

Kinderdoop
Een aantal Gereformeerde Bondsgemeenten bezint zich op de vraag hoe moet worden omgegaan met leden die langzaam maar zeker richting evangelische gemeente trekken. Van der Waal: „Predikant en kerkenraad zitten met de vraag: hoe te handelen? Op het punt van de liturgie toegeven om iets fundamentelers -de kinderdoop- vast te houden? Kan iemand die zijn kind niet wil laten dopen wel aan het avondmaal deelnemen? Mag hij of zij jeugdwerk blijven doen?”

Veel kerkenraden kiezen voor een duidelijke lijn: wie de kinderdoop afwijst, kan geen ambtsdrager zijn of een taak in catechese of jeugdwerk vervullen. De avondmaalstafel staat meestal wel open. „Deze gemeenteleden mogen wel aan het heilig avondmaal”, schrijft een respondent, „maar we laten daarbij zien dat we in onze gemeente -en in de gereformeerde traditie- het avondmaal vooraf willen zien gaan door kinderdoop en openbare geloofsbelijdenis.”

Kerkenraden proberen soms tegen te houden dat evangelisch geïnspireerde gemeenteleden wervend bezig zijn. „En als dat soms te erg wordt, dan is de volgende stap tucht ten aanzien van het heilig avondmaal, maar dat is kerkordelijk heel lastig”, aldus een predikant.

Ds. J. Veldhuijzen uit Putten signaleert in het onderzoek dat de kerkenraad er vaak te laat bij is. „De beslissingen zijn meestal al genomen en het gesprek gaat meer over verantwoording achteraf en over de vraag: hoe verder?” De meeste kerkenraden proberen zo lang mogelijk met de desbetreffende gemeenteleden in gesprek te blijven.

Evangelisch overtuigde mensen vertrekken echter niet per definitie meteen naar een dito gemeente, zo blijkt. Meer dan eens willen ze bij hun oude gemeente aangesloten blijven en daar zo mogelijk actief zijn in het gemeentewerk. Wel bezoeken ze regelmatig een evangelische bijeenkomst.

Verkeer
Officiële cijfers van hervormd-evangelisch verkeer zijn er niet. Wel is bekend dat tussen 2002 en 2006 in totaal 1753 (doop)leden van de Christelijke Gereformeerde Kerken, de Gereformeerde Gemeenten en de Nederlands Gereformeerde Kerken zich bij een evangelische gemeente hebben aangesloten. Dat aantal neemt ieder jaar toe. In de Christelijke Gereformeerde Kerken werden in 2002 167 leden evangelisch, in 2003 203, in 2004 218, in 2005 287 en in 2006 321. In deze periode maakten in totaal 172 mensen de omgekeerde beweging.

Met de enquête en een vraaggesprek met prof. dr. W. Verboom en ds. R. J. Perk, voorzitter van het Evangelisch Werkverband in de Protestantse Kerk, sluit De Waarheidsvriend de serie ”Evangelicalisering van de gemeenten” af.