„Bijdragen aan de planning ten behoeve van een mogelijk militair optreden voor het geval Irak niet of onvoldoende meewerkt aan de uitvoering van resolutie 1441”, heet het officieel in de donderdag verstuurde brief van de regering aan de Kamer. Wat kunnen we militair doen, in gewonemensentaal. „De regering neemt dit verzoek ernstig en onderzoekt of en in hoeverre zij hieraan gevolg kan en wil geven.”

Wat kan Nederland eigenlijk doen? Met missies van de landmacht in Bosnië, Macedonië en Afghanistan, marineschepen in de Golfregio en gevechtsvliegtuigen in Kirgizië lijkt de koek op. De landmacht neemt bovendien in januari samen met de Duitsers de leiding van de internationale vredesmacht ISAF rond Kabul op zich.

Nog belangrijker is de vraag: Wat willen de Verenigde Staten? Het antwoord op die vraag werd eerder deze week door hoge militairen van de Koninklijke Luchtmacht gegeven. Wisten zij toen al van de brief van de regering?

„De Amerikanen hebben alleen belangstelling voor eenheden die zich aan gevaren blootstellen, zoals special forces en jachtvliegtuigen, en niet voor jachtvliegtuigen die alleen maar foto’s maken”, zei de plaatsvervangend bevelhebber van de luchtmacht, luitenant-generaal Starink, deze week tijdens een bijeenkomst in Den Haag van de Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de Krijgswetenschap.

Commodore Eikelboom, sous-chef operationeel beleid van de luchtmacht, voegde daar aan toe dat de Verenigde Staten vorig jaar Nederland wel degelijk vroegen om de inzet van special forces, zoals commando’s of mariniers, in Afghanistan. Maar Den Haag weigerde.

Eikelboom was dit voorjaar hoofd van het Nederlandse militaire liaisonteam bij het Amerikaanse Central Command in Tampa, Florida, vanwaar de oorlog in Afghanistan wordt aangestuurd.

Het kabinet-Kok heeft vorig jaar steeds volgehouden dat er met de Amerikanen „verkennende gesprekken” werden gevoerd, waarbij van Amerikaanse zijde niets concreets zou zijn gevraagd. Eikelboom gaf aan dat er wel degelijk om special forces is gevraagd. „Maar of je die stuurt is een keuze van de politiek.”

Ook in de eventuele oorlog tegen Irak zal er behoefte zijn aan speciale troepen. Na de luchtoorlog is de jacht op Saddam Hussein en de verovering van Bagdad een zaak van landsoldaten. Met name in de straten van Bagdad worden man-tegen-mangevechten niet uitgesloten.

Komt bij: het in Roosendaal gelegerde Korps Commandotroepen, een speciale eenheid van de landmacht, is nog nooit uitgezonden. En dat steekt. In maart van dit jaar luchtte de toenmalige commandant van de groene baretten, kolonel Van Wiggen, zijn hart in de Volkskrant.

„We willen participeren bij het uitschakelen van het al-Qaida-netwerk”, betoogde Van Wiggen. „We wensen niet alleen katjes uit bomen te halen. Eventuele doden accepteren we. Mijn mensen staan te trappelen om te worden ingezet.”

Volgens Van Wiggen kon er makkelijk een Nederlandse commando-eenheid, eventueel aangevuld met mariniers, worden gestuurd om de Amerikanen bij te staan. Het zou Nederland op de wereldkaart zetten.

Groene baretten nemen nu op min of meer individuele basis deel aan de ISAF-vredesmacht in Kabul. Verder opereren vanuit een basis in Kirgizië zes Nederlandse F-16’s met zes Deense en zes Noorse F-16’s boven Afghanistan, gesteund door een Nederlands tankvliegtuig.

Gevechtsvliegtuigen zijn bij de Amerikanen altijd welkom. Mocht Nederland de F-16’s aanbieden, dan zit de regering wel met een probleem. Aan de ene kant leuren met de spullen die je hebt en aan de andere kant fors snijden op Defensie.

In de onlangs gepresenteerde bezuinigingsplannen sneuvelen achttien van de ruim honderd inzetbare F-16’s. Dat wekte al wrevel bij NAVO-baas Robertson. Binnen enkele weken zal blijken wat het Nederlandse aanbod waard is.