„Liever zie ik dat bestuurders een concurrerend salaris ontvangen. Dat zou een voldoende prikkel moeten zijn tot het leveren van goede, integere prestaties die daadwerkelijk bijdragen tot het realiseren van de langetermijndoelstellingen van de onderneming.”De hoogste baas van de centrale bank nam donderdagmiddag in De Rode Hoed in Amsterdam deel aan een symposium over integriteit ofwel betrouwbaarheid en onkreukbaarheid van financiële instellingen, hun management en verder personeel, van markten en producten. Uit een in september uitgevoerd onderzoek blijkt dat bij twee derde van het publiek het oordeel op dit vlak niet zo gunstig uitvalt. Misschien vloeit dat negatieve beeld voort uit de malaise die de kredietcrisis veroorzaakt. Die zorgt in ieder geval voor volop discussie over het onderwerp.

Roofridders
Bankiers liggen op dit moment onder vuur. In de ogen van sommigen zijn het brokkenpiloten; anderen doen zij denken aan roofridders. Wellink beaamde dat de sector is ontspoord, zoals hij het uitdrukte, dat er veel te grote risico’s werden genomen en dat de bonussen die praktijk bevorderden.

Hij kondigde aan dat DNB in de toekomst streng zal controleren of bedrijven met hun flexibele beloningsstructuur medewerkers niet aanzetten tot het sluiten van deals die op korte termijn weliswaar de winstcijfers flink opleuken, maar die niet in het belang zijn van een degelijk beleid op lange termijn. De president stelt voor om hierover internationaal afspraken te maken.

Volgens prof. Abram de Swaan, emeritus hoogleraar sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam, die eveneens het woord voerde op het symposium, staat bij de hoogte van de bonussen voor betrokkenen vooral de eer op het spel. Hij hield de zaal voor: „Het leven wordt niet veel comfortabeler als je 10 miljoen verdient in plaats van 2 miljoen.” En: „Een groter jacht vaart niet beter, maar het is alleen groter.” Hij benadrukte dat de elite van de haute finance zich in de positie van zondebok heeft gemanoeuvreerd en een storm van verontwaardiging vanuit het volk over zich afroept.

Bij de gegroeide situatie van extreme risico’s tekende Wellink aan: „Vaak was het een vorm van domheid. De financiële innovatie voltrok zich de afgelopen jaren razendsnel. Je zag een explosie van nieuwe, complexe producten en de topbestuurders wisten soms niet eens hoe riskant die waren. Nergens hebben wij aangetroffen dat zij willens en wetens rommel verkochten. Maar zij hadden wel kritischer behoren te zijn en dan beschouw ik dat nog als een understatement.”

Even later nam hij het voluit voor de banken op: „Er wordt beschuldigend in hun richting gewezen, maar vergeet niet dat hun klanten vroegen om de nu gewraakte constructies, dat er regelgevers waren die liberalisering predikten, dat er toezichthouders hun werk deden voor wie de concurrentiepositie van het eigen land als vestigingsplaats voor financiële ondernemingen voorrang kreeg boven de soliditeit.” Kortom: „Laten we maar met z’n allen de verantwoordelijkheid aanvaarden voor wat misging.”

Triest
DNB is zelf een van de toezichthouders. Hij waakt over het voldoen aan de normen op het gebied van liquiditeit en solvabiliteit. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) op haar beurt houdt in de gaten of instellingen zich netjes gedragen. Voorzitter Hans Hoogervorst van laatstgenoemde instantie: „Er heerst een enorme rivaliteit tussen financiële centra, tussen bijvoorbeeld Wall Street in New York en de City in Londen. In dat kader willen partijen soepelheid en dat ondermijnt de kwaliteit van het toezicht. Ook toezichthouders zijn met elkaar in concurrentie.” Hoogervorst is naar eigen zeggen in het algemeen euroscepticus, maar hij acht op dit punt een Europese aanpak dringend geboden.

Wellink betwist dat DNB de gevaren niet vroegtijdig signaleerde. „We waarschuwden al jaren voor de opeenstapeling van risico’s, maar de samenleving accepteerde dat niet, want de risico’s verkleinen betekent minder kans om rijk te worden. Toen wij opperden dat je een systeembank als ABN AMRO niet zonder risico’s kon opdelen, was de financiële wereld te klein. Iedereen viel over ons heen.”

„Sommige bedrijven zijn nu afhankelijk van de overheid”, constateert Hoogervorst. Daaraan voegt hij toe: „Dan lijkt het me passend ex-communist Lodewijk de Waal te benoemen tot commissaris bij ING. Maar het is natuurlijk wel diep triest dat het zover moest komen.”