De apostelen hebben met hun boodschap de cultuur van de afgelopen eeuwen sterk beïnvloed. Ds. P. Vermaat gebruikt voor zijn studie over hen niet alleen Bijbelse gegevens, maar ook apocriefe boeken en gegevens uit musea en kerken. Ds. P. Vermaat schreef een mooi boek over de twaalf apostelen. Reeds eerder schreef hij het boek ”Met de apostelen onderweg”. Dit had een meer meditatief karakter. Het nu geschreven werk is breder van opzet. Het beschrijft de apostelen in de breedte van de cultuur en de kunst.

Allereerst geeft hij een soort algemene beschrijving van wat hij met het boek beoogt. De Veluwse sprengen komen zelfs ter sprake, om aan te geven dat de apostelen met hun leer verborgen bronnen zijn die niet opdrogen. Bij de diverse kunstuitingen rond de apostelen komen de Goudse Glazen van de Sint-Jan in Gouda volop aan de orde en ook ”Het laatste avondmaal” van Leonardo da Vinci krijgt veel aandacht. Inspirerend wat de auteur over Michelangelo zegt: via zijn schitterende beschilderingen van de Sixtijnse kapel in Rome wilde hij weergeven dat de verlossing van de mens door het rechtstreekse ingrijpen van God tot stand komt.

Als daarmee gezegd wil zijn dat elke vorm van zelfverlossing door de mens is uitgesloten, omdat God alleen het is die in Christus en door de Geest verlost, dan zou de paus er nog van kunnen leren wat de diepste hartslag van de Reformatie is.

Op goede wijze worden allerlei schilderwerken en beelden waarin de apostelen worden afgebeeld, onder de aandacht gebracht, mede door schitterende reproducties die het boek versieren.

We raken geboeid door de invloed die de apostelen in de loop der eeuwen hebben gehad in de wereldgeschiedenis. Er zijn tijden geweest dat de apostelen, vooral vanwege hun boodschap, de tijdgeest zo goed als geheel bepaalden. Zeker, daar zal een stuk afgodische volksvroomheid in hebben meegespeeld, maar toch zegt het wat over de invloed die de boodschap van het Evangelie op volken en culturen heeft gehad.

Als we dat vergelijken met de tijd waarin we nu leven, dan zijn we wel heel ver van huis geraakt. Op uitzonderingen na geven apostelfiguren vandaag niet of nauwelijks inspiratie aan kunstenaars.

Na het wat algemene gedeelte behandelt ds. Vermaat de apostelen hoofd voor hoofd. Jakobus maior (= de grote), broer van Johannes, wordt met Santiago de Compostella in verband gebracht. Bij Johannes wordt naar de Johannespassion verwezen. Thomas zou in India gewerkt hebben. Van Judas wordt gezegd dat hij als enige niet uit Galilea, maar uit het zuiden kwam. Sint Philipsland is vernoemd naar Filippus. Bij Petrus wordt weliswaar het pauselijk beroep op het Petrusambt afgewezen, toch had voor mij het tweemaal ”liever” op bladzijde 100 weggelaten mogen worden. Wij laten als protestanten het gebruik van de sleutelmacht toch niet liever over aan God en het Woord, maar radicaal?! Bij Mattheüs wordt verwezen naar de Mattheüspassie, bij Andreas naar het Andreaskruis. Judas Lebbeüs wordt gezien als de stichter van de Armeense Kerk, Jakobus minor (= de kleine) heet de leider van de gemeente te Jeruzalem. Simon de zeloot wordt soms aangeroepen tegen vrouwen die de baas spelen, terwijl van Nathanaël gezegd wordt dat hij levend gevild is.

Uiteraard zegt ds. Vermaat meer over de afzonderlijke apostelen, doch dat kan ons alleen maar aansporen het boek te gaan lezen. Ondertussen willen we erop wijzen dat het ds. J. T. Doornenbal is en niet ds. J. W. Doornebal, zoals op bladzijde 21 vermeld. Hij maakte het boek ”De veertien apostelen” van ds. Kersten jr. af. Op bladzijde 92 brengt ds. Vermaat een Duits volksgezegde („Philip und Jakob nass, macht dem Bauern groszen Spasz”) in verband met de bouw. Moeten dat geen (bouw)boeren zijn? Tot slot, het zal duidelijk zijn dat collega Vermaat een mooi boek schreef dat het aanschaffen en lezen zeker waard is.