Voor de openbaring van één God is bij oosterse religies geen plaats. Het oosters denken is niet of of, maar en en. Als Masih zegt dat iets grijs is, is iets grijs. En als Ayub zegt dat datzelfde rood is, is het rood. Het schijnt allebei waar te zijn. Dat denken sluit naadloos aan bij de West-Europese cultuur. Ook in de postmoderne cultuur is geen plaats voor één God en Diens grote verhaal, voor één omlijnde levensbeschouwing. Er zou geen vaste werkelijkheid bestaan. Pluralisme geeft de toon aan.Materie biedt bij oosterse godsdiensten geen verlossing, maar staat juist het hoogste geluk in de weg. Ook hier ligt een link naar het teleurgestelde levensgevoel in de West-Europese cultuur. Voor wat betreft postmodernisme geldt dat techniek in de praktijk inmiddels meer moloch dan middel blijkt. De wetenschap dat het denken van de verlichting geen redding biedt, is algemeen. En de oosterse, religieuze emoties willen graag de door de ontkerstening in Europa gevallen gaten vullen.

Vanuit die optiek is er sprake van hindoezending. Dat verschijnsel is in de geschiedenis van het hindoeïsme niet erg oud. In India gaat het om gedwongen ’bekering’. Zich schuilhoudende christenen die hun leven liefhebben, weten zich in sommige delen van dat land gedwongen het hindoegeloof te omhelzen. Tegelijk is er sprake van missionaire acties -met name buiten India, in verre werelddelen- waarin filantropie, hygiëne en medische wetenschap centraal staan.

Geldingsdrang
In Europa is inmiddels nog een andere, groeiende, hindoeïstische geldingsdrang aan de orde. Dagblad De Pers publiceerde in 2007 een illustratie van de hindoegod Gaytri Mata. Het Pandit Register Nederland eiste rectificatie. Een pandit is enigszins vergelijkbaar met een imam. De redactie legde natuurlijk uit dat ze zich niet zou laten intimideren door fanatici. Toch was er uiteindelijk zelfs sprake van doodsbedreigingen. Hindoes zijn niet altijd lieverdjes. Zoiets mag echter niet zomaar extremisme heten.

Het lijkt erop dat hindoes zich in Europa meer laten gelden dan mensen een halve eeuw geleden voor mogelijk zouden hebben gehouden. Het percentage hindoes in Nederland was in 1971 nog 0,0. Nu ligt dat hoger.

In Engeland is als gevolg van het koloniale verleden altijd een grotere groep hindoes geweest. Heel recent stapte in dat land de 69-jarige hindoe Davender Kumar Ghai naar de rechter. Hij wilde na zijn dood in de openlucht gecremeerd worden. Het feit dat zoiets de pers haalt, vormt een signaal van het nieuwe, het eerder ongehoorde.

De Duitse dictator Adolf Hitler nam het vijf millennia oude symbool van het hakenkruis over van de hindoes. Sedertdien gold het als embleem van antisemitisme en moord. Toen in Engeland een verbod dreigde op de swastika verschenen er in 2005 berichten in de pers dat hindoes dat symbool juist in ere wilden stellen. Zij waren het niet eens met een verbod. Op zich is dat begrijpelijk. Ze wilden niet het stempel krijgen van nazi’s. Maar die geldingsdrang is nog wat anders dan islamitisch extremisme.

Tolerantie
Eeuwenlang maakte niemand zich bezorgd over de toename van het aantal moslims. In Nederland woonden er in 1947 300. In 1995 huisvestte ons land 630.000 moslims. Eind 2004 telden deskundigen er 944.000. Het Centraal Bureau voor de Statistiek verwachtte dat in 2006 de grens van 1 miljoen zou worden gepasseerd. Door een nieuwe rekenmethode kwam het CBS voor 2006 uit op 837.000.

Mensen maken zich wereldwijd druk over de dreiging van 1 miljard moslims, maar wie heeft er oog voor dat er ook bijna 900 miljoen hindoes op de wereld zijn? Groot-Brittannië telt er 1 miljoen. De hindoegemeenschap in Nederland zou -dat is omstreden- een omvang hebben van circa 250.000. Na het onafhankelijk worden van hun land in 1975 trokken immers veel Surinamers naar Nederland. In Europa lijken bij veel mensen nu ook de ogen open te gaan voor de activiteiten van hindoes. Bestaat er reden om net zo beducht te zijn voor hen als voor moslims?

Hindoeïsme had altijd de naam tolerant te zijn. Voor extremisme scheen geen plaats te zijn. Het absorbeert andere ideeën. Boeddhisme heet goed. Mohammed schijnt heilig. Christus gaat soms door voor de tiende openbaring van de hindoegod Vishnu. Hindoepriesters onderwijzen de bergrede. Dat wekt op zijn minst de schijn van verdraagzaamheid. Toch blijkt de praktijk soms anders. Niet-hindoes hebben dat echter doorgaans niet direct in de gaten.

India
In India gebeuren vreemde dingen. Twee weken geleden vermoordden woedende hindoes in het dorp Sindhipankha in de staat Orissa de christen Dushashan Kajhi en zijn familielid Snyasi Majhi. De aanvallers sneden de slachtoffers met messen in stukken.

Een dag of wat eerder overleed de 80-jarige Lalji Nayak uit Hrundangia. Hij werd met veertien anderen door hindoes aangevallen en raakte zwaargewond door bijlslagen in de nek. Zo manifesteert zich toch opeens het extremisme.

Er valt veel meer te vertellen. Deze krant meldde een paar dagen geleden dat vorig jaar voor het eerst het aantal aanvallen op christenen in een jaar tijd de duizend passeerde. Rond de kerstdagen was in het district Kandhamal in Orissa sprake van meer dan 800 incidenten. Wat zat daarachter? Hindoes zouden zich gestoord hebben aan kerstversieringen. Ze zouden bang zijn dat de kastelozen zich door het opvoeren van kerstspelen tot het christendom zouden bekeren.

Het toenemende geweld staat op naam van ultraradicalen. In de eerste plaats echter lijkt de omvang van dit extremisme toe te nemen. In de tweede plaats loopt het hindoeïsme op den duur het risico dat -net als bij de islam- de wrede activiteiten van fundamentalisten het gezicht gaan vormen. Dat is niet terecht. Het is evenmin eerlijk door het geweld van een relatief kleine groep moslims de islam te vereenzelvigen met moord en doodslag. Toch zijn extremisten sterk beeldbepalend.

Ander extremisme
Waarom zitten hindoes in India christenen dwars? Moslims beroepen zich voor de heilige oorlog, de ijver, de jihad, op de Koran. Bevatten de heilige boeken van de hindoes, de Veda’s, aansporingen tot geweld? Dat is niet het geval. De Veda’s die de basis vormen voor veel van de religies die tot het hindoeïsme behoren, bestaan uit religieuze hymnen over goden, spirituele filosofie, het universum en de juiste levenswijze. Ze zijn veel ouder dan de Koran. En niet zo gewelddadig.

Heel wat hindoes menen echter dat hun godsdienst de wereldreligie zal worden. Ik denk dat vooral de mix van nationalisme, culturele trots en religie tot brute agressie leidt. Die manier van denken krijgt georganiseerd vorm in de Bharatiy Janata (BJP), een hindoefundamentalistische politieke partij. Die presteerde het bij de verkiezingen van ’96 de grootste van India te worden. En in de tweede helft van de jaren ’90 stapten ook heel wat hindoes uit hogere kasten over naar de BJP.

Aanhangers van de BJP zien niet op tegen geweld. Leider Krishan Advani staat bekend als volksmenner. Sommigen vergelijken zijn manier van optreden met de stijl en retoriek van Hitler en Mussolini. Zo won hij veel aanhang onder de arme, maar toegewijde hindoes in India. Advani wordt ervan beschuldigd in 1992 opgehitst te hebben tot de bestorming van de moskee van Ayodhya. Hij is in 2005 afgetreden als voorzitter van de partij. Desondanks zou hij nog veel invloed hebben.

De partij vertelt dat India de grootheid van een Hindoestaans Rijk uit het verleden moet zien terug te krijgen. Dat gebeurt als ieder zich bekeert tot het hindoeïsme. De grote lijn van de BJP is dat buitenlanders en ”ongelovigen” India met spoed dienen te verlaten. Christelijke en islamitische Indiërs heten verraders. Zij zouden heulen met de Britse koloniale heersers. Moslims vinden aanknopingspunten voor geweld in hun godsdienst. Bij de BJP is sprake van een duistere mix van nationalisme en religie.

Lijden
De in India door extremistische hindoes toegetakelde Kameswar Digal en andere christenen gaven ondertussen een waarschuwing af. Primair in hun eigen context. Maar ze zou in mindere maten ook gelden voor mensen in een geseculariseerd en door de islam en oosterse godsdiensten geïnfiltreerd West-Europa. „Jezus geeft aan dat we om Zijn Naam zullen lijden. We moeten dus niet raar opkijken als dat ook gebeurt.” En: „Het leven is een reis, geen bestemming.”

Wie dat serieus neemt, dient de inhoud van zijn eigen geloof en dat van de ander grondig te kennen. Wat is de praktijk? Weten kerkmensen nog wat ze geloven? Hebben ze het hart om hindoes aan te spreken?

Digal heeft gelijk. De Bijbel bevat een opmerkelijke belofte. „Allen, die godzalig willen leven in Christus Jezus, zullen vervolgd worden.” Godzalig betekent: gebonden aan Gods liefdegeboden, maar niet wettisch. Het begrip godzalig duidt op leven bij Gods Woord door de Heilige Geest. Dat Woord draagt de lijder door de dood heen: „Want indien wij met Hem één plant geworden zijn in de gelijkmaking Zijns doods, zo zullen wij het ook zijn in de gelijkmaking Zijner opstanding.” Wie dat vergeet, gaat ten onder.

De ontkerstening zorgde voor kaalslag. Moslims dreigen. Hindoes maken hun religie aantrekkelijk voor nominale, lege christenen. Maar niemand kan op den duur christen blijven als hij geen weet heeft van geloven door dik en dun, dwars door het lijden heen. De vraag is waar Europese christenen mee bezig zijn: Met extremisme van moslims en hindoes? Met hun aandelen? Met hun eigen hachje? Met hun lang gekoesterde tradities? Of met de vraag of ze in staat zullen zijn om te lijden?