De met herfstkleuren getooide kastanjebomen steken af tegen donkere wolken. Genodigden en militairen kijken af en toe bezorgd omhoog naar de dreigende lucht. Landgoed Bronbeek, het koninklijk tehuis voor oud-militairen in Arnhem, vormt het decor voor een plechtige gebeurtenis.Op het grasveld voor het landgoed staan zo’n 350 militairen strak in het gelid. Kameraden van de mannen die vandaag in het middelpunt staan. Vaandeldragers en muzikanten van de militaire kapel completeren het ceremonieel.

Commando’s klinken. Militairen springen in de houding, trommelaars geven ereroffels. Vergezeld van enkele hoge militairen, onder wie commandant der strijdkrachten generaal Van Uhm, betreedt minister Van Middelkoop het veld om de troepen te inspecteren.

In zijn toespraak refereert de defensieminister aan de grote moed van de decorandi. „In buitengewone omstandigheden vertoonden zij buitengewone gedragingen. Daarom zijn we vandaag hier. Als erkenning voor de onverschrokkenheid van deze mannen.”

De ceremonie heeft echter ook een verdrietige ondertoon, zegt de bewindsman. De ouders van de gesneuvelde Wesley Schol nemen het kruis van verdienste voor hun zoon in ontvangst, die postuum wordt geëerd. „Het verlies kan daarmee nooit worden goedgemaakt”, beseft Van Middelkoop.

Hij rept overigens met geen woord over de trieste omstandigheden waaronder Schol omkwam. De soldaat eerste klas werd door eigen vuur gedood. Voor zijn ouders moet de bijeenkomst daarom extra beladen zijn.

Schol kwam om het leven toen zijn compagnie op 12 januari zwaar onder vuur kwam te liggen. Daarbij werd zijn collega korporaal Poortema getroffen. In een poging zijn makker in veiligheid te brengen, rende Schol over een afstand van 15 meter naar Poortema en probeerde hem weg te slepen. Op dat moment werd hij zelf geraakt. Zowel hij als Poortema overleefde het niet.

Terwijl de klanken van de ”Last Post” wegsterven, treden de vijf militairen aan. Met strakke gezichten staan ze tegenover de minister. Wat onwennig stellen ook de ouders van Schol zich op.

Een militair leest namens de koningin voor waarom de soldaten hun onderscheiding ontvangen. „We hebben het goed gevonden en verstaan wegens moedig en beleidvol optreden toe te kennen het kruis van verdienste.” Van Middelkoop speldt de eretekens op. Schols ouders krijgen een doosje met daarin de medaille.

Het is niet de enige onderscheiding die ze in ontvangst mogen nemen. Zowel de ouders van de overleden soldaat als een andere militair krijgen de Meritious Service Medal uitgereikt, uit handen van de Britse NATO-commandant Stanley. Net als het kruis van verdienste een bijzondere onderscheiding, die slechts sporadisch wordt verleend. Daarmee toont ook de NATO zijn erkenning voor het werk van de Nederlandse militairen, aldus Stanley in zijn speech.

Na de ceremonie staan de gedecoreerde militairen de massaal toegestroomde pers te woord. Bescheiden, haast verlegen, verhaalt korporaal Yoeri Vijgen (21) over de omstandigheden die hem de medaille opleverden.

„We kwamen onder vuur te liggen nadat onze patrouille door een autobom tot stilstand was gekomen. Mijn pelotonscommandant raakte daarbij gewond. We brachten hem in veiligheid en verleenden eerste hulp. Daarna ben ik teruggegaan naar mijn voertuig om met m’n boordwapen vuur af te geven. Zo konden we de boel weer stabiliseren.”

Trots is-ie wel op z’n medaille. „Niet veel mensen krijgen hem. Aan de andere kant: ik deed gewoon mijn werk. Net als de andere jongens.”

Het kruis van verdienste, in 1941 ingesteld door koningin Wilhelmina, wordt verleend aan Nederlanders en buitenlanders die zich „in het belang van de Nederlandse staat in verband met vijandelijke actie door moedig en beleidvol optreden hebben onderscheiden.”

De meest recente uitreiking was in 2007, toen vijf militairen de zogenaamde dapperheidsonderscheiding ontvingen vanwege hun optreden in Afghanistan. Een postume onderscheiding was al sinds de Koreaoorlog (1950 1953) niet meer verleend. Sinds 1941 hebben 2083 mensen het vierarmige bronzen kruis ontvangen.

Gisteren kregen de korporaals Smits, Veneberg, Van den Vondevoort, Vijgen en Van den Wege het eremetaal opgespeld. Soldaat der eerste klasse Schol werd postuum geëerd.