Jörg Haider (1950-2008)
Zijn tegenstanders noemden hem de nieuwe Hitler, zelf noemde hij zich democraat. Jörg Haider was in elk geval een omstreden politicus die niet snel vergeten zal worden. Hij kwam zaterdagochtend op 58-jarige leeftijd door een auto-ongeluk om het leven.
Haider, jarenlang de leider van de radicaal rechtse FPÖ, stond bekend om zijn controversiële uitlatingen. Hij noemde Hitlers werkgelegenheidspolitiek „fatsoenlijk”, waardoor hij in 89 moest aftreden als gouverneur van Karinthië. Als leider van de FPÖ zei hij later een einde te willen maken aan de instroom van buitenlanders. Tevens wilde hij alle illegalen het land uitzetten.In 95 noemde hij de naziconcentratiekampen „strafkampen” en de Waffen SS „een onderdeel van het Duitse leger dat respect verdiende.” Hij was gastspreker op bijeenkomsten van oud-SS’ers en keerde zich tegen de Sloveense minderheid in Oostenrijk.
Haider speelde echter in op actuele problematiek waardoor veel kiezers zich achter hem schaarden. In 1990, toen Haider drie jaar partijleider was, wist de FPÖ bij de parlementsverkiezingen bijna 17 procent van de stemmen te bemachtigen.
De groei van de FPÖ zette door onder leiding van Haider. In 2000 vormde hij een centrumrechtse coalitie met de conservatieve ÖVP, nadat de FPÖ de tweede partij was geworden bij de verkiezingen. Hij bood datzelfde jaar voor het eerst zijn verontschuldigingen aan voor zijn lof over het Derde Rijk. Het Duitsland van Hitler was „een wrede en bloedige dictatuur”, zei Haider.
Het toetreden van de FPÖ tot de regering leidde toch tot veel internationaal protest. Verscheidene landen riepen hun ambassadeurs terug en zetten de relaties met Oostenrijk op een laag pitje.
Haider, die nooit een geheim maakte van zijn pro-Duitse opvattingen, had zijn sympathieën niet van een vreemde. Zijn ouders waren toegewijde nazi’s. Vader werd al op jonge leeftijd lid van de Hitlerjugend, moeder was een vlaggendraagster en eveneens ingewijd in de nazi-ideologie.
De jonge Haider, geboren in 1950 in Bad Goisern, groeit op in de zuidelijke provincie Karinthië, die al voor de Tweede Wereldoorlog sterk nationaalsocialistisch was. Deze geschiedenis vormde de voedingsbodem voor het politieke succes van Haider. Hij was voorzitter van de jeugdafdeling van de FPÖ in Wenen en werd in 1976 gevraagd als secretaris in Karinthië. Zijn politieke faam nam snel toe.
Tot 2000, toen hij aftrad als leider van de FPÖ, mede onder druk van EU-sancties tegen Oostenrijk. Hij hield nog wel alle touwtjes binnen de partij in handen. Haider noemde zijn aftreden later een vergissing.
Daarna deed de FPÖ het in de peilingen echter steeds slechter. In maart 2003 verloor de partij flink bij verkiezingen in Karinthië, de thuisbasis van Haider. Zijn comeback in juni mislukte en het leiderschap van de partij bleef bij voorzitter Herbert Haupt.
In 2008 veerde de BZÖ, sinds 2005 de partij van Haider na de afsplitsing van de FPÖ, op. De aanhang van de BZÖ verdrievoudigde bijna, naar 11 procent van de stemmen. De FPÖ van Heinz-Christian Strache eindigde op 18 procent van de stemmen, 7 procent meer dan in 2006. Dat is echter lang niet zo veel als de 27 procent van de stemmen die Haider in 99 behaalde met de FPÖ.
