Friso: geen reservekoning, gewoon adviseur
Prins Friso wordt donderdag 40 jaar. Er heeft geen groot feest plaats, zoals bij de veertigste verjaardag van zijn broer prins Willem-Alexander vorig jaar. De feestfranje blijft beperkt tot een door de Rijksvoorlichtingsdienst vrijgegeven fotoserie van Friso met zijn gezin. Friso is alleen nog maar de zoon van de koningin.
Friso leeft niet als een prins. Hij is vooral adviseur en manager. Vanaf zijn huis in Londen loopt hij naar de metro of de taxihalte om naar zijn werk te gaan. Op kantoor kennen zijn collega’s en relaties hem als Friso van Oranje of Vanorange. Niks Koninklijke Hoogheid. En van lijfwachten en auto’s met chauffeur is geen sprake.Friso vindt het best. Hij wil niet op zijn koninklijke bloed worden afgerekend. „Een klant kan het niet schelen of ik prins Friso ben of Jan Jansen”, zei hij in 2006 in een van de weinige interviews die hij gaf, in dit geval in NRC Handelsblad. „Hij wil een goed advies. En als prins Friso niet presteert, wordt hij vervangen. Zo is het nog steeds. Zodra er winstoogmerk is, vervallen eventuele voordelen van het prins-zijn. Je ingang is misschien eenvoudiger, maar je vliegt er net zo makkelijk uit. Dat vind ik prettig. Ik zoek de omgeving op waarvan ik weet dat mijn achtergrond zo min mogelijk meetelt. Dat geeft me het gevoel dat ik eerlijker word behandeld.”
De intellectuele prins -hij behaalde drie academische diploma’s- verdient graag zijn eigen boterham. Dat heeft consequenties. Zo gaat zijn werk voor koninklijke verplichtingen. Dat is de reden waarom prins Friso soms verstek moet laten gaan op bijvoorbeeld Koninginnedag. In het NRC-interview zei hij daarover: „Mijn carrière brengt verplichtingen en verantwoordelijkheden met zich mee. Dat betekent dat ik ook wel eens niet aanwezig kan zijn op Koninginnedag. Ik moet kiezen: werk of Koninginnedag. Dat vindt mijn moeder volgens mij jammer, maar ze accepteert het. Als ik er wel ben, vindt ze dat leuk. Ze wil het liefst iedereen om zich heen hebben die dag.”
Reserve
De toekomst zag er voor prins Friso tot voor enkele jaren heel anders uit. Hij was als tweede zoon van koningin Beatrix de gedoodverfde reservekoning, na zijn broer Willem-Alexander.
Een ontmoeting met Mabel Wisse Smit in 2000 bracht daar verandering in. De prins herkende veel van zichzelf in de eveneens intellectuele Mabel. De twee gingen samen verder.
Er was aanvankelijk geen vuiltje aan de lucht. Totdat Mabels verhouding met topcrimineel Klaas Bruinsma openbaar kwam. Met het verzwijgen daarvan verspeelde Friso zijn recht op de troon, want het kabinet weigerde een goedkeuringswet voor het huwelijk bij de Kamer in te dienen, omdat het paar „niet-volledige en niet-juiste informatie” over de contacten met Bruinsma aan de premier had verstrekt.
Friso was volledig op de hoogte van de contacten van Mabel met Bruinsma, maar het stel besloot bewust alleen de details die het relevant vond aan de premier te vertellen. „Wij vonden dat we tijdens de gesprekken die we met Balkenende voerden, voldoende hadden gezegd over deze contacten. We beperkten ons tot wat wij nodig en relevant achtten. De rest was privé. Daardoor is er bij sommige mensen een verkeerd beeld ontstaan. Voor die vertekening voelden we ons medeverantwoordelijk”, zo gaf de prins in 2006 tegenover het NRC toe.
Het stel verloor als gevolg van deze affaire veel krediet in Nederland. In Londen bouwden de twee na hun huwelijk in 2004 samen een bestaan op. Er werden twee kinderen geboren: gravin Luana (2005) en gravin Zaria (2006).
Mabelgate achtervolgt hen nog altijd. In 2007 was het echtpaar daar zelf de oorzaak van. Toen ontdekten gebruikers van de internetencyclopedie Wikipedia dat vanaf een computer in Paleis Huis ten Bosch aan de tekst over Mabel was gesleuteld. Via de computer was geschrapt dat de prinses, voorafgaande aan haar huwelijk, „incomplete en valse informatie” had verstrekt. Eind augustus moest het echtpaar toegeven de tekst zelf te hebben gewijzigd.
De kwestie blijft Nederlanders boeien. Zo kwam de VPRO in 2007 met een verfilming van de affaire rond Mabel en later dit jaar verschijnt een thriller waarin Mabel en Klaas Bruinsma de hoofdrol spelen. De titel verraadt de inhoud al voor een deel: ”Risicofactor Gangstergirl”.
Biografie
Johan Friso Bernhard Christiaan David wordt op 25 september 1968 in Utrecht geboren als tweede zoon van prinses Beatrix en prins Claus. Hij groeit op op Kasteel Drakensteyn in Lage Vuursche. Na de troonsbestijging van zijn moeder verhuist hij met zijn twee broers en ouders mee naar Paleis Huis ten Bosch in Den Haag. In 1986 haalt hij aan het Eerste Vrijzinnig Christelijk Lyceum in Den Haag zijn vwo-diploma.
Prins Friso studeert daarna twee jaar ”mechanical engineering” aan de University of California in de VS; daarna van 1988 tot 1994 luchtvaart- en ruimtevaarttechniek aan de Technische Universiteit Delft. Naast zijn studie in Delft studeert de prins bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. In 1997 haalt hij ook een MBA-titel aan het prestigieuze European Institute of Business Administration (Insead) in het Franse Fontainebleau.
De prins gaat aan de slag als adviseur bij de firma McKinsey(&(Company. Daarna bij de investeringsbank Goldman Sachs International in Londen, een bedrijf dat veel van zijn personeel vraagt.
Sinds maart 2004 is prins Friso mededirecteur bij TNO Space in Delft. Daarnaast werkt hij als managing director voor Wolfensohn(&(Company in Londen, een investeringsmaatschappij van oud-Wereldbankdirecteur Wolfensohn.
De prins is ook medeoprichter en aandeelhouder van MRI Centrum, een commerciële medische instelling met meerdere locaties die zich focust op het maken van scans. Friso is ook aandeelhouder en commissaris van de Oost-Europese ”low cost”-luchtvaartmaatschappij Wizzair en commissaris bij het Belgische Telenet.
Prins Friso is -samen met zijn broer prins Constantijn- erevoorzitter van het Prins Claus Fonds, beschermheer van de Vereniging De Hollandsche Molen en vicevoorzitter van de door zijn ouders opgerichte Stichting Biowetenschappen en Maatschappij.