”Kleine groep draagt niet bij aan geloofsgroei”. Een prikkelende kop boven het interview met Jaap Modderman. Hij trekt deze conclusie in zijn proefschrift ”Kerk (in) delen. Van leergemeenschap naar ontmoetingsgemeenschap”.Mijn eerste gedachte was: ik deel die conclusie niet. Onlangs nog startte het Evangelisch Werkverband een nieuw seizoen van Gemeente Groei Groepen. Meer dan 1500 groepen zullen het komende jaar met elkaar in gesprek gaan over inburgeren in Gods Koninkrijk. In het kader van die start interviewde ik enkele mensen en vroeg of hun geloof veranderd is de laatste jaren.

Unaniem zeiden de deelnemers dat ze bewuster zijn gaan geloven. Het geloof is belangrijker voor hen geworden. Het geloof weten ze beter met het leven van alledag te verbinden. Ze zijn gegroeid in hun gebedsleven. Ze ervaren de gemeenschap der heiligen concreter dan voorheen. En in dat alles speelt de Gemeente Groei Groep voor hen een belangrijke rol.

Met interesse heb ik de studie van Jaap Modderman gelezen. Hoe komt het dat mijn ervaringen zo anders zijn dan die van hem? Hij richt zich vooral op de gegroeide situatie in de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. Het ontstaan van miniwijken dringt de pastorale zorg vanuit de kerkenraad en het verenigingsleven met zijn Bijbelstudie terug.

In zijn proefschrift beschrijft Modderman dat de miniwijken in de praktijk vooral groepen zijn waarin mensen gezellige dingen doen en praten over alledaagse dingen. Het gedenken van Gods heil in Jezus Christus speelt geen rol, Bijbelstudie wordt nauwelijks gedaan en elkaar dienen -wat het doel van de huisbezoeken was- verdwijnt.

Geloofsvragen
Helaas noemt het proefschrift niet de gebruikte onderzoeksvragen. Het is dus moeilijk om bevindingen van Modderman na te rekenen. De vragen die je stelt bepalen je antwoorden. Hij heeft een enquête gehouden onder predikanten. Hij heeft gevraagd naar de taken van de groepen. Hij krijgt terug dat er sprake is van kwalitatieve gemeentegroei. Maar kwalitatieve groei vindt hij moeilijk te operationaliseren.

Omdat Modderman zijn insteek kiest vanuit de organisatiewetenschap, loopt hij het risico juist de geloofsvragen en de geloofsantwoorden te missen. Is er sprake van groeiend inzicht in de Bijbel, groeiende omgang met de Bijbel, verdiepend gebedsleven, groeiende verantwoordelijkheidsbesef ten opzichte van de gemeente en de schepping?

Mijn ervaring met de Gemeente Groei Groepen is dat er grote mate is van geloofsgroei. Maar ook groei van gemeenschap. Hoe komt het dat deelnemers aan de Gemeente Groei Groepen na een paar jaar ineens hun verantwoordelijkheid dragen in de kerkenraad? Hoe komt het dat zij meer handvatten hebben om hun kinderen het geloof mee te geven? Hoe komt het dat zij vrijmoediger getuigen van God in hun dagelijkse omgeving? Hoe komt het dat zij enthousiaster zijn over de kerk? Waarom krijg ik zulke signalen en is Modderman zo negatief?

Modderman merkt meermalen op dat de miniwijken in de gemeente die hij onderzocht heeft te weinig inhoudelijke sturing krijgen. Ze mogen zelf bedenken hoe ze hun activiteiten en bijeenkomsten invullen. De praktijk leert dat er dan geen behoefte is aan Bijbelstudie. En wat er aan Bijbelstudie gedaan werd op de vereniging, verdwijnt als de vereniging wordt opgeheven.

Gespreksmateriaal
Ik deel de mening van Modderman dat juist de Bijbel, juist het geloof ons samenbindt. Goed gespreksmateriaal kan een groep daarbij helpen. De ervaring van het Evangelisch Werkverband met het materiaal voor de Gemeente Groei Groepen is dat je gespreksvragen zorgvuldig moet stellen. Bijbelstudie riekt voor veel mensen te veel naar overhoring van namen en feiten.

Niemand wil graag overhoord worden. Maar als de vragen je helpen om te ontdekken wat een Bijbelverhaal wil zeggen en wat dat kan betekenen voor het leven van alledag, dan worden velen enthousiast.

Ik heb de indruk dat Modderman bang is dat ontmoeting in groepen de eenheid in leer aantast, terwijl groepen de gemeenschap juist moeten bevorderen. Mijn ervaring is dat wanneer het geloofsgesprek gevoerd wordt, er wel degelijk geleerd wordt en de gemeenschap groeit. Leren doe je namelijk niet alleen op zondag in de kerkdiensten. Leren kan ook dialogisch van aard zijn. Juist in een Gemeente Groei Groep komen leer en leven dicht bij elkaar.

Als het geloofsgesprek niet gevoerd wordt, ben ik net als Modderman bang dat een kleine groep kan verzanden en desintegratie in de hand kan werken. Als het geloofsgesprek wel gevoerd wordt, dan biedt de kleine groep grote kansen. Dan komen mensen opnieuw onder de indruk van Gods heil, leren mensen hoe ze als christen kunnen leven, leren mensen elkaar te dienen en naar elkaar omzien en blijkt dat we veel meer gemeen hebben dan enkel de geloofsleer.

De auteur is algemeen secretaris van het Evangelisch Werkverband.