„Roeien! Roeien! Peddelen!” schallen de commando’s over de Waal. Uit alle macht halen twintig militairen van het 44e pantserinfanteriebataljon uit Havelte hun houten peddels door het water. Eenmaal aangeland op de andere oever bestormen de geschminkte soldaten de rivierdijk, hun wapens gereed.Verschrikte koeien stuiven weg. „Naar rechts! Naar rechts!” brult een van de militairen.

Krijgsgeschiedenis kwam vrijdag in Nijmegen tot leven. Net als de Amerikaanse soldaten van de 82e Airborne Division in 1944 roeiden de militairen de Waal bij Nijmegen over, nu voor het oog van vele camera’s.

De Amerikaanse para’s leverden in 1944 een bittere strijd. In Britse canvasbootjes probeerden ze de Waal over te steken, om zo de strategische Waalbruggen in handen te krijgen. Omdat er niet genoeg peddels beschikbaar waren, gebruikten sommige soldaten hun geweerkolven als roeispaan. Van de 26 roeiboten bereikten er 13 de overkant. Ongeveer 260 Amerikanen sneuvelden, door verdrinking of een Duitse kogel. Uiteindelijk leidde de geallieerde actie tot de bevrijding van Nijmegen.

„Het was een heroïsche strijd die leeuwenmoed vergde”, blikte burgemeester Th. de Graaf van Nijmegen vrijdag tijdens een herdenking terug. „Maar het is niet goed om die te romantiseren. Want de strijd was tegelijkertijd gruwelijk.”

De operatie Market Garden zelf, waarbij de geallieerden via een indrukwekkende luchtlandingsoperatie in een paar dagen tijd Nederland dachten te bevrijden om door te stoten naar het Ruhrgebied, liep uit op een mislukking. Tijdens de Slag om Arnhem werden de bevrijders gestopt.

De meer dan 400 militairen bootsten de afgelopen week naast de oversteek meerdere onderdelen van Market Garden na. Net als toen legden de soldaten bijvoorbeeld snelle marsen af. Op historische plekken in en rond Nijmegen werden ze bijgepraat.

De activiteiten zijn onder meer bedoeld om het historisch besef onder de militairen te vergroten. Niet elke militair is even goed geïnformeerd over de oorlogsgeschiedenis, weet sergeant-majoor F. H. Kramer. „Van D-day hebben de meesten nog wel gehoord, omdat ze bijvoorbeeld de film ”De langste dag” hebben gezien. De operatie Market Garden is echter voor sommigen een groot vraagteken. „Is dat iets met een tuincentrum?” vragen ze dan.”

Het gros van de deelnemende militairen waardeert de duik in de krijgsgeschiedenis, merkt Kramer. Hij schrijft die interesse ook toe aan het feit dat de meesten op missie in Afghanistan zijn geweest. „Veel infanteristen hebben, net als de geallieerden toen, zelf gevechten geleverd. Ze weten wat het is om beschoten te worden en zelf met scherp te schieten.”

Eerste luitenant Arthur Duursma is getroffen door de „opofferingsgezindheid” van de geallieerden in de Tweede Wereldoorlog. „Amerikanen wisten misschien nauwelijks waar Nederland lag, maar ze waren toch bereid om hun leven te geven voor de vrijheid.”

De confrontatie met het verleden is leerzaam, stelt Duursma. „Sommige geallieerden schakelden Duitsers uit, hoewel die zich al hadden overgeven. Dat is in strijd met het oorlogsrecht. Nu lopen wij die gevaren ook. Als je al een paar keer bent belaagd door de taliban, ben je geneigd het niet zo nauw met de regels te nemen als je hen eenmaal te pakken hebt. Maar die verruwing mag dus niet.”