Bavinck verbindt over kerkmuren heen
De gelijkenissen waarin Jezus het Koninkrijk van God voorstelde als parel en als zuurdesem behoorden tot Herman Bavincks favoriete Bijbelse beelden. Tegelijk tekenen ze de diepte en breedte van zijn theologische visie. Voor de parel van het Koninkrijk moeten mensen bereid zijn alles op te offeren en net als zuurdesem laat het Koninkrijk niets onveranderd waarmee het in aanraking komt.
Met als thema ”Een parel en een zuurdesem” wordt in Grand Rapids in Amerika tot en met zaterdag een internationale conferentie over de bekende Nederlandse dogmaticus Herman Bavinck (1854-1921) gehouden. Er zijn zo’n 200 deelnemers, en dat is veel voor een theologische bijeenkomst.De overgrote meerderheid is Amerikaan, maar er zijn ook heel wat belangstellenden en sprekers uit Nederland: dr. H. van den Belt, dr. C. M. van Driel, prof. dr. G. Harinck, prof. dr. J. W. Maris, prof. dr. B. Kamphuis, dr. D. van Keulen, prof. dr. C. van der Kooi, dr. P. J. Visser en anderen. Ze zijn afkomstig uit verschillende kerkverbanden. Bavinck, zo constateren de organisatoren met genoegen, verbindt over kerkmuren heen.
Directe aanleiding voor de conferentie is de voltooiing van de Engelse vertaling van Bavincks ”Gereformeerde Dogmatiek”, een klus die vijftien jaar heeft gekost. Ook is het dit jaar honderd jaar geleden dat Bavinck aan Princeton Theological Seminary zijn Stonelezingen hield over de ”Wijsbegeerte der Openbaring”.
Dr. J. Bolt, hoogleraar systematische theologie aan het Calvin Theological Seminary, leider van het vertaalproject en de hoofdorganisator van de conferentie, zet uiteen wat het doel van de conferentie is: „Ik ben van mening dat Bavincks toewijding aan de waarheid van de Schrift, zijn intense vroomheid, zijn katholieke visie op de navolging van Christus en zijn openheid voor het goede in de moderne wereld, constructieve maatstaven zijn voor de christelijke roeping vandaag. Bavinck leefde in een veelbewogen tijd, die veel overeenkomsten vertoont met de onze. Doel van de conferentie is Bavincks theologie en hoe hij in zijn tijd stond voor het voetlicht te halen.”
Op de openingsavond van de conferentie, gisteren, gaven enkele hoogleraren een voorzet. Prof. dr. G. Graham uit Princeton, van herkomst anglicaan, schetste zijn verbazing toen hij de eerste keer iets van Bavinck las: de ”Wijsbegeerte der Openbaring”. „Zijn alomvattende kennis en betrokkenheid op actuele vragen troffen me. Bavinck schrok er niet voor terug de moderne cultuur tegen te spreken. Zo ging hij in discussie met de filosoof Friedrich Nietzsche, voor wie God dood was. Bavinck stelde dat, als God dood was, dat vooral een probleem was voor de moderne cultuur. Hij ontwikkelde een universele visie op de werkelijkheid. Deze postmoderne wereld kan die goed gebruiken.”
Grahams collega, dr. G. M. Beach, schetste Bavinck als een ”pastoraal polemicus”. Uiteraard realiseerde de hoogleraar ambtelijke en dogmatische vakken aan het Mid American Reformed Seminary zich dat pastoraal en polemisch op het eerste gezicht niet bij elkaar passen. „Bij Bavinck ligt dat echter anders. Deze theoloog was een echte man van de kerk. Hij wist dat hij ten aanzien daarvan een verantwoordelijkheid had. Je ziet dat goed terug in zijn boek ”Roeping en Wedergeboorte”.
Na de vereniging van de kerken uit de Afscheiding en de Doleantie in 1892 waren er tal van problemen. Een daarvan was Kuypers theorie van de veronderstelde wedergeboorte. Bavinck schreef er veertig, later gebundelde, artikelen over. Hoewel Bavinck afstand nam van de veronderstelde wedergeboorte, noemde hij Kuyper nergens met naam en toenaam. Het ging hem om de ideeën, niet om personen. Hij liet de thema’s in hun context zien, wilde dat alle partijen er iets bij zouden leren. Het ging Bavinck erom de kerk te helen en de voortgang van het Evangelie te bevorderen. Daarin is hij iemand die vandaag nog verdient nagevolgd te worden.”
