Ontslagrecht al jaren heet hangijzer
Over het ontslagrecht zijn in de afgelopen vijftig jaar pittige discussies gevoerd. Tot nog toe bleef echter alles bij het oude. Een compromis over ontslagvergoedingen moet de in 2000 opnieuw opgelaaide discussie smoren.
2000: De commissie-Rood, onder leiding van oud-minister M. G. Rood, doet voorstellen aan minister Vermeend van Sociale Zaken om het zogenoemde duale ontslagstelsel in Nederland met zijn preventieve toets te schrappen. In dit stelsel moeten werkgevers een ontslagvergunning aanvragen bij de Centra voor Werk en Inkomen (CWI) of de kantonrechter inschakelen. De commissie ziet de toetsing van ontslagen vóóraf echter niet als een taak van de door de overheid aangestuurde arbeidsbureaus. Ontslag zou volgens Rood alleen nog achteraf door een rechter moeten worden beoordeeld. Het kabinet legt het advies voor aan de Stichting van de Arbeid (STAR, overlegorgaan van werkgevers en werknemers).2003: Na jarenlang geharrewar maakt de STAR gehakt van het voorstel van Rood. De stichting ziet, anders dan de commissie, geen aanleiding om het ontslagstelsel aan te tasten. Letterlijk acht de STAR het „een belangrijk goed dat het preventieve ontslagstelsel werkgevers ertoe aanzet een ontslagvoornemen deugdelijk te motiveren en te verantwoorden tegenover een onafhankelijke derde.”
2006: Ook in de Sociaal-Economische Raad (SER) weten betrokken partijen (werkgeversorganisaties, vakbonden en de overheid) geen overeenstemming te bereiken rondom de door werkgevers vurig gewenste hervorming van het ontslagrecht. Werkgevers benadrukken eerder geneigd te zijn nieuw personeel aan te nemen als ze hier ook weer snel en goedkoop van af kunnen. De partijen zijn dicht bij een akkoord, maar een uiterst voorstel van werkgevers slaan de vakcentrales af uit naam van de rechtspositie van werknemers.
FEBRUARI 2007: Het kabinet sorteert voor op een eigen plan en bepaalt in het coalitieakkoord in omfloerste termen dat het ontslagrecht zal worden betrokken bij het beleid dat is gericht op een betere werking van de arbeidsmarkt.
3 JULI 2007: Het kabinet stuurt een voorstel voor flexibilisering van het ontslagrecht voor advies naar de Stichting van de Arbeid. Het plan is ontslag mogelijk te maken zonder naar de rechter of het CWI te hoeven stappen. Een ontslagvergoeding wordt een wettelijk recht en bedraagt in de meeste gevallen maximaal één jaarsalaris. Het plan wordt voor advies voorgelegd aan de STAR.
30 AUGUSTUS 2007: Voor het eerst in het bestaan van de STAR slagen werkgevers en werknemers er niet in om met een eensluidend advies te komen. Werkgevers gaan op hoofdlijnen akkoord met het kabinetsvoorstel, maar de vakcentrales (FNV, CNV en MHP) spreken van een „vergaande en het rechtsgevoel tartende vergroving ten nadele van de werknemer.” De PvdA roept het kabinet op tot herbezinning.
11 SEPTEMBER 2007: De PvdA-fractie in de Tweede Kamer heeft „grote problemen met de kern” van het plan van minister Donner van Sociale Zaken (CDA) om het ontslagrecht aan te passen, stelt vicefractievoorzitter Hamer. De partij wil dat Donner het plan van tafel haalt. Ook coalitiegenoot ChristenUnie is kritisch over de voorstellen. In de weken hierna loopt het conflict hoog op en leidt volgens ingewijden zelfs bijna tot een kabinetscrisis.
22 NOVEMBER 2007: Om de kou rond het ontslagrecht uit de lucht te halen stelt het kabinet een commissie in, onder voorzitterschap van TNT-topman Peter Bakker. De commissie moet onderzoeken welke maatregelen nodig zijn om de arbeidsparticipatie in Nederland te verhogen. Wat het CDA betreft is de vraag of het ontslagrecht versoepeld moet worden daar een belangrijk onderdeel van. PvdA en ChristenUnie denken daar geheel anders over.
17 JUNI 2008: De commissie-Bakker ontvouwt haar -goeddeels al uitgelekte- plannen om extra mensen aan het werk te helpen, maar laveert zorgvuldig om het onderwerp ontslagrecht heen. Tussen de regels door blijkt Bakker echter wel degelijk af te willen van de bestaande ontslagpraktijk. Werknemers en werkgevers dienen voortaan samen op zoek te gaan naar een nieuwe baan. Alleen als er geen overeenstemming is over ontslag kan dit op initiatief van de werknemer bij de rechter worden getoetst. De reacties op het rapport zijn verdeeld. Het ontslagrecht wordt in Den Haag niet meer in de mond genomen, maar achter de schermen blijft het o-woord de zinnen beroeren.
9 SEPTEMBER 2008: De angel lijkt uit het ontslagrechtconflict te zijn gehaald nadat minister Donner, vakcentrale FNV en werkgeversorganisatie VNO-NCW het eens worden over de beperking van de ontslagvergoeding voor hogere inkomens. Wie meer dan 75.000 euro per jaar verdient, krijgt straks nog maximaal één jaarsalaris mee bij ontslag. Het kabinet belooft verder geen voorstellen meer te doen om het ontslagrecht te versoepelen.