Een levende stad die blijft inspireren
Schrijfster Rosita Steenbeek woont en leeft het grootste deel van het jaar in Rome. Over deze stad schreef ze eerder ”Thuis in Rome”, een boek waarin belevenissen in het heden worden afgewisseld met gebeurtenissen in het antieke Rome. Nu is er een vervolg verschenen: ”Terug in Rome”. Vijf karaktertrekken van de eeuwige stad.
Het is stil op de Tiber. Merkwaardigerwijs wordt er hoegenaamd niet gevaren op de rivier die Rome al kronkelend doorsnijdt. Op sommige plekken is het water erg ondiep, maar die kan een ervaren schipper ontwijken. De Japanners hebben aangeboden de Tiber bevaarbaar te maken, maar omdat zij dan alles wat zij op de bodem zouden vinden aan archeologisch waardevol materiaal mee naar huis wilden nemen, ging het niet door. Nog merkwaardiger is het dat de Tiber hier officieel tot de zee wordt gerekend. Mensen met een zeevaartbewijs weten niet dat ze hier mogen varen en mensen met een binnenvaartbewijs mogen het niet.Stad van dahlia’s en rozen
Het sneeuwt in Rome. Uit een gouden plafond dwarrelen witte dahliablaadjes naar beneden. Nonnen staan met geheven handpalmen omhoog te kijken en mannenstemmen zingen de lof van Maria. In het jaar 356 liet paus Liberius hier de bouw beginnen van de Santa Maria Maggiore, nadat de moeder Gods door een sneeuwbui op 5 augustus duidelijk had gemaakt dat op deze plek voor haar een nieuwe kerk moest worden gebouwd. Jaarlijks is de basiliek toneel van schallende trompetten, luidende klokken, indrukwekkende processies en naar blaadjes grijpende gelovigen. Sneeuw in augustus.
Het regent ook in Rome, om precies te zijn in het Pantheon. Op het Pinksterfeest rukt de brandweer uit om het dak te beklimmen van het best bewaarde antieke gebouw in Rome en rozenblaadjes neer te laten door het grote gat in de immense koepel waar Michelangelo een zodanige bewondering voor had dat hij de koepel van de Sint-Pieter iets kleiner liet uitvallen. De brandweer heeft een speciale band met dit christelijke feest. Verscheen de Geest immers niet in de vorm van vlammetjes op de hoofden der apostelen? Na het gregoriaanse gezang van het ”Veni Creator Spiritus” dwarrelen de rode blaadjes naar beneden op de hoofden van de aanwezigen, op de helmen van de brandweerlieden, op de oude marmeren vloer.
Stad van Mussolini
De oudheid is alomtegenwoordig in Rome. Je kunt ernaar kijken, je kunt erin rondlopen, je kunt eroverheen lopen. Soms zitten er eeuwen kunstgeschiedenis tussen. Mussolini kon die niet gebruiken want hij vereenzelvigde zich met het Rome van de oudheid. Hele wijken liet hij platleggen, kerken werden omgehaald en tussen de fora verrezen beelden van keizers die zo getuige konden zijn van fascistische triomftochten over de nieuw aangelegde Viale del Impero. Tijdens het sloopwerk resideerde de Duce in de achttiende-eeuwse Villa Torlonia, die hij vreemd genoeg ongeschonden liet. Alleen in de danszaal liet hij twee wc’s aanleggen en creëerde hij een filmzaal. Af en toe ontving hij er iemand. Tot de weinige gasten behoorde in 1931 Mahatma Gandhi, die bij de paus niet welkom was omdat hij „niet gepast gekleed was.”
Stad van pausen
Kranten en televisie waarschuwen voor urenlange wachttijden voor hen die afscheid willen nemen van de overleden paus. De rijen zijn inderdaad kilometerslang. Het tempo bedraagt 10 meter per halfuur. Mensen dragen spandoeken met een oproep tot onmiddellijke heiligverklaring van Johannes Paulus II. Dan volgen vijftien dagen van spanning. Honderdtwintig kardinalen gaan in conclaaf en buigen zich over de kwestie wie de nieuwe paus moet worden. In de etalage van Gamarelli hangen drie witte pauselijke gewaden en glanzen de rode schoenen. Ze zijn bestemd voor Ratzinger, zo blijkt als het over het Sint-Pietersplein schalt: „Habemus papam!” We hebben weer een vader. Papa mag zich terugtrekken in de sacristie, waarvan de deur zich pal onder Michelangelo’s ”Laatste oordeel” bevindt. Het wordt ook wel het huilkamertje genoemd. Van paus Pius IX wordt verteld dat hij er na zijn verkiezing tot paus niet alleen in huilen uitbarstte maar ook flauwviel.
Stad van Steenbeek
Ieder die Rome bezoekt heeft wel een reisgids. Sommigen beschikken over een sprekende, anderen over een papieren versie. Van de laatste categorie zijn er allerlei soorten en maten, dikke of dunne, saaie of levendige, goed gedocumenteerde of lukraak in elkaar geflanste. Er bestond al een anekdotische reisgids voor Rome. Ook een literaire reisgids was verkrijgbaar. Aan dit bonte gezelschap heeft Rosita Steenbeek een nieuw genre toegevoegd: de reisroman. In een onderhoudende stijl en met grote betrokkenheid leidt zij de lezer langs bekende en vooral onbekende plekjes in Rome. De diverse wetenswaardigheden -ook voor doorgewinterde Romebezoekers vaak nieuwe ontdekkingen!- zijn ingevlochten in een persoonlijke verhaallijn die de ervaren romancier verraadt. Rome wordt in haar handen een levende stad die zal blijven inspireren.
N.a.v. ”Terug in Rome”, door Rosita Steenbeek; uitg. De Arbeiderspers, Amsterdam, 2008; ISBN 978 90 295 6607 0; 304 blz.; € 18,95.
