Het vakblad The International Economy heeft deskundigen onlangs de volgende vraag voorgelegd: welke munt is over tien jaar waarschijnlijk de nieuwe wereldmunt?Volgens mij zou dat wel eens de euro kunnen zijn. Ondanks heftige speculatie in de jaren negentig zijn de yen en de mark nooit plausibele kandidaten geweest om de dollar van zijn troon te stoten.

De euro is echter wel een geloofwaardige troonpretendent: de economie van de eurozone is ongeveer zo groot als die van de VS en de euro heeft aangetoond waardevaster te zijn dan de dollar.

Het is een feit dat de onderlinge rangorde van munten slechts heel langzaam verandert. Zo was de Amerikaanse economie al in 1872 groter dan de Britse, passeerden de VS de Britten in 1915 als exporteur en in 1917 als grootste netto crediteur, maar toch duurde het nog tot 1945 voordat de dollar de rol van belangrijkste internationale munt van het pond zou overnemen. We moeten dus met enige vertraging rekening houden.

In 2005 hebben Menzie Chinn en ik op basis van historische gegevens over valutareserves van centrale banken een analyse gemaakt van de belangrijkste factoren. Zelfs in ons meest pessimistische scenario zagen we de euro de dollar niet vóór 2022 inhalen. We zouden toen dus niet hebben kunnen beweren dat de dollar over tien jaar” zijn dominante positie kwijt zou zijn.

Maar sindsdien heeft de dollar verder terrein verloren. We hebben onze berekeningen nu bijgewerkt, vooral gezien de positie van Londen, dat -hoewel de Britten buiten de EMU zullen blijven- de rol van Frankfurt als hoofdstad van de euro aan het overnemen is. We zien nu dat de euro de dollar zelfs al in 2015 voorbij zou kunnen streven.

Gevolgen
Je kunt je afvragen wat dit alles ertoe doet. Om te beginnen heeft het economische gevolgen: de VS zouden het buitensporige voorrecht dat ze hun internationale tekorten gemakkelijk kunnen financieren, kwijtraken.

De onttroning van de dollar zou echter ook geopolitieke gevolgen kunnen hebben. De VS hebben hun tekorten in het verleden vrij gemakkelijk in de hand kunnen houden, omdat hun bondgenoten bereid waren financieel bij te springen om het Amerikaanse leiderschap op het wereldtoneel te steunen. De bondgenoten waren, terecht, van mening dat dit ook in hun belang was.

Zo waren de Duitsers in de jaren zestig bereid de VS te behoeden voor een tekort op de betalingsbalans door de kosten van de stationering van militairen op Amerikaanse bases in Duitsland te vergoeden. Ook betaalt het Amerikaanse leger al jarenlang minder voor de stationering van militairen in het dure Japan dan het thuis zou betalen.

Niet alleen de Bank van Japan, maar ook andere centrale banken hebben diverse keren dollars aangekocht om te voorkomen dat de Amerikaanse munt onderuitging (eind jaren zestig, begin jaren zeventig, eind jaren tachtig). In 1991 waren Saudi-Arabië, Koeweit en enkele andere landen bereid de financiële kosten van de oorlog tegen Irak te dragen en zo voor korte tijd het tekort op de Amerikaanse lopende rekening uit te wissen.

Ongunstig
Sinds 2001 hebben de VS opnieuw een tekort op de begroting en de betalingsbalans. Helaas heeft het land in diezelfde periode veel van zijn populariteit en politieke steun in de wereld verloren. De hegemoon is in de ogen van velen zijn legitimiteit kwijtgeraakt. In scherp contrast met de stemming aan het begin van deze eeuw blijkt uit internationaal opinieonderzoek dat de VS in de meeste landen ongunstig staan aangeschreven.

Als het land andere centrale banken dit keer weer vraagt de dollar de helpende hand toe te steken, zullen zij daar dan toe bereid zijn, zoals Europa dat was in de jaren zestig en Japan eind jaren tachtig na het Louvreakkoord? Ik ben bang van niet.

Dat het pond in de eerste helft van de twintigste eeuw steeds meer aan status verloor, stond niet op zich. Het maakte deel uit van een patroon waarin het Britse rijk ophield een rijk te zijn door het verlies van zijn economische superioriteit, koloniën, militaire macht en andere attributen van internationale hegemonie.

Het lot van het pond kan misschien als waarschuwing dienen, nu sommige mensen zich afvragen of de Verenigde Staten, in navolging van de Britten, inmiddels ook de weg hebben ingeslagen naar ”imperial overreach”, in de vorm van steeds grotere begrotingstekorten en al te ambitieuze militaire avonturen in de moslimwereld.

De Suezcrisis van 1956 wordt vaak genoemd als de gelegenheid waarbij de Britten onder Amerikaanse druk werden gedwongen hun laatste imperiale ambities op te geven. Minder bekend is wat er tegelijkertijd gebeurde: er ontstond een run op het pond, waarop president Eisenhower besloot de geplaagde munt niet te helpen, tenzij de Britten hun troepen uit Egypte zouden terugtrekken. Dat is zeker ook het overdenken waard.

De voordelen voor Europa als de euro de wereldmunt wordt zijn dus evident.

Jeffrey Frankel is als econoom verbonden aan de universiteit van Harvard. Dit artikel is overgenomen van mejudice.nl.