Behalve de bekendste voetballer uit de hoofdstad, staat ook de smartlap op de lijst: het levenslied uit volksbuurt de Jordaan. Verder wordt het Wederdopersoproer (1535) genoemd en het mirakel van Amsterdam, in 1345 (zie kader). Maar ook de wallen, Schiphol, en de Amsterdam Internet Exchange: het grootste internetknooppunt ter wereld.De vijftig punten werden gisteren in het Amsterdams Historisch Museum gepresenteerd door de onafhankelijke redactiecommissie die de canon samenstelde. Voorzitter is prof. Piet de Rooij, die veel over Amsterdam heeft geschreven. Hij kreeg voor al zijn werk gisteren de zilveren medaille van de stad Amsterdam uitgereikt door burgemeester Cohen.

De Rooij is hoogleraar Nederlandse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en geldt als „expert canonnengieter”, omdat hij ook een van de drijvende krachten was achter de canon van Nederland, die in 2006 verscheen. Vijftig punten selecteren was geen makkie, vat De Rooij het maandenlange gepuzzel met de Amsterdamse commissie samen. „Maar het gebeurde op aangename plekjes in de stad, dat wel.”

In de commissie zaten onder anderen een tv-presentatrice en een ondernemer. Was het voor De Rooij als kenner niet verleidelijk om zijn ’eigen’ punten door te drukken? De Rooij: „Nee, we zijn heel categorisch te werk gegaan, omdat we goed wilden kunnen uitleggen waarom ieder punt het gehaald heeft. Daarom hebben we vijf categorieën aangehouden, zoals het uiterlijk van de stad, maar ook de verhouding van Amsterdam met Nederland en de wereld.”

Een lijst van vijftig houdt onherroepelijk in dat veel belangrijke onderwerpen of personen sneuvelen. Zoals Abraham Kuyper, de gereformeerde voorman. Was hij minder waard voor Amsterdam dan voetballer Cruijff? De Rooij: „Kuyper leidde de doleantie, een beweging in heel Nederland. Zijn invloed was veel meer landelijk te noemen. Of de socialistische dominee Domela Nieuwenhuis: zelfde verhaal.”

Amsterdammers moeten zich door de canon meer bewust worden van de geschiedenis van hun stad, vindt de gemeenteraad, die opdracht gaf voor de canon. Maar het moet ook het ”wij-gevoel” bevorderen onder de inwoners, aldus stadsregisseur Henk van Waveren gisteren. De Rooij: „Dit maakt de stad ’leesbaar’.”

Amsterdammers mogen de komende maand via internet nog suggesties doen voor wijzingen. Dat is maar goed ook, verzuchtte De Rooij gisteren. „Er is zo veel blijven liggen dat er niet in past. De huidige canon doet Amsterdam eigenlijk alleen maar onrecht aan.”

Enkele ‘vensters’ uit de huidige Amsterdamse canon, die zo’n acht eeuwen bestrijkt.

1. De Dam (13e eeuw)
Rond de dam in de monding van de Amstel ontstond een gehucht van vissers en boeren.

3. Het mirakel van Amsterdam (1345)
Een hostie die in de haard niet verbrandde maakte van de stad een populair bedevaartsoord.

10. De VOC (1602)
De VOC had het monopolie op de handel met Oost Indië. Amsterdam profiteerde volop.

12. De grachtengordel (1612)
De wereldberoemde grachten liggen rond het centrum: de eerste grote stadsuitbreiding.

19. De Hoogduitse en Portugese synagoge (1671 en 1675)
Joden hebben in de stad altijd veel vrijheid genoten, getuige deze twee monumentale synagoges.

28. Het Noordzeekanaal (1876)
De vervallen haven van de hoofdstad werd met dit kanaal weer opgepept.

39. Het Jordaanoproer (1934)
Werkloosheid in de crisisjaren zorgde voor oproer in de wijk Jordaan. Er vielen vijf doden.

41. Moord op de Joden (1940 1945)
De meeste Amsterdamse Joden overleefden de oorlog niet. De levendige Jodenbuurt verdween.

45. Het Lieverdje (1965)
Rond dit beeld op het Spui hielden provo’s hun happenings en ”aksies” tegen de autoriteiten.

46. De Bijlmermeer (1968)
Deze beloofde stad van de toekomst in ‘Zuidoost’ verloederde snel, maar is nu weer opgelapt.

49. De moord op Theo van Gogh (2004)
Schrijver Van Gogh wordt vermoord door een jonge moslimfundamentalist. Het tolerante imago verdwijnt.