Nout Wellink, president van de Nederlandsche Bank, liet zich in de zomervakantie niet onbetuigd en deed een klemmend beroep op het kabinet-Balkenende om de voorgenomen btw-verhoging per 1 januari van 19 naar 20 procent achterwege te laten. De vakbonden riep hij op om hun verantwoordelijkheid te nemen en de looneisen voor 2009 te matigen, gelet op het gevaar van een loon-prijsspiraal.Inderdaad zit daar een reële dreiging. Een snellere loonstijging heeft op de korte termijn beperkte effecten op de economische groei. Maar als gekeken wordt naar de langere termijn, dan zal met name de uitvoer onder druk komen te staan, met negatieve effecten op de economische ontwikkeling, zoals een oplopende werkloosheid.

Inmiddels is de begroting voor 2009 rond en lijkt het kabinet met het beloofde zoet te komen: niemand schijnt er volgend jaar op achteruit te gaan en gezinnen en mensen met werk zien hun inkomen het meest stijgen. De btw wordt inderdaad niet verhoogd, maar hoe hoog de loonstijging wordt, is nog onduidelijk. In de wandelgangen voeren leden van het kabinet druk overleg met de sociale partners over werk, koopkracht en lonen.

Voor de RMU is het inflatiecijfer een belangrijke graadmeter bij de uiteindelijke bepaling van haar loonwens voor 2009. Volgens nog vertrouwelijke cijfers van het Centraal Planbureau (CPB) bedraagt de inflatie volgend jaar 3,8 procent. De RMU kijkt niet alleen naar het inflatiecijfer, maar leidt de zogenaamde loonruimte af uit de som van de inflatie en de stijging van de arbeidsproductiviteit.

Uit die loonruimte dient dan de loonstijging bekostigd te worden alsmede andere zaken als scholing, variabele beloning en bijvoorbeeld innovatie. Aangezien het CPB de verwachte arbeidsproductiviteitsstijging pas op Prinsjesdag maakt, waagt de RMU zich nog niet aan vaststelling van de loonruimte voor 2009.

Signaal
Dat neemt niet weg dat het besluit van het kabinet om de btw-verhoging achterwege te laten een belangrijk signaal is richting de sociale partners. De stijging van de consumentenprijzen neemt hierdoor met 0,5 procent af. Het is echter merkwaardig dat het kabinet de voorgenomen afschaffing van het werknemersdeel van de ww-premie per 1 januari 2009 hieraan vastkoppelt.

De euro’s in de sociale fondsen klotsen tegen het plafond aan omdat het beroep op een ww-uitkering de achterliggende jaren voortdurend is gedaald en de ww-premie feitelijk te hoog is vastgesteld geweest. Dit zijn echter gelden die opgebracht zijn door de werkgevers én de werknemers. Daar kan het kabinet alleen op sturen na werkgevers en werknemers gehoord te hebben.

Een daling verlaagt de loonkosten, schept meer werkgelegenheid en heeft een positief effect op de nettobestedingsruimte van de werknemers. En inderdaad, ook dat helpt om de loonstijging in de hand te houden.

Zeker gelet op de daling van de economische groei én de hoge inflatie zijn hoge looneisen in 2009 onverantwoord. We moeten niet in de valkuil stappen van 2001, toen de looneisen opgeschroefd werden terwijl de economische groei tot stilstand kwam en de inflatie opgedreven werd tot 4,5 procent. Daarom stelt de RMU dat op grond van de huidige gegevens de loonwens voor 2009 geen vier voor de komma mag hebben.

De auteur is coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid bij de Reformatorisch Maatschappelijke Unie (RMU).