„Zij die de geschiedenis niet kennen, zijn gedoemd haar te herhalen”, sprak eenmaal de Amerikaanse filosoof en dichter George Santayana (1863-1952). De huidige problematiek tussen Rusland en Georgië roept onmiskenbaar herinneringen op aan het conflict tussen het Duitse Rijk en Tsjecho-Slowakije in 1938.De democratisch gekozen regering van Georgië onder leiding van president Michail Saakasjvili heeft in de achterliggende periode getracht de eenheid van Georgië te bewaren. Zuid-Ossentië en Abchazië behoren tot haar grondgebied, maar omdat daar veel etnische Russen wonen die graag onafhankelijk van Georgië willen zijn, levert het bewaren van deze eenheid veel problemen op. Uiteindelijk heeft de Georgische regering getracht het probleem met militaire middelen op te lossen.

President Dmitri Medvedev van Rusland stelde dat de Georgiërs bezig waren met een genocide ten opzichte van degene die Russisch onderdaan waren en omdat hij president is van alle Russen waar ook ter wereld, moest hij hun belangen verdedigen. Hij gaf het Russische leger opdracht de Zuid-Ossentiërs te hulp te komen. De Russische Federatie heeft keihard toegeslagen. Rusland heeft Zuid-Ossentië bezet en is overgegaan tot het aanvallen van Georgië.

Inmiddels hebben beide landen de vredesvoorstellen op voorspraak van de Europese Unie aanvaard. Vreemd genoeg houden de Russen zich daar helemaal niet aan, maar maken zij Georgische militaire en economische objecten en wegen onklaar en trekken zich vooralsnog niet terug.

De parallellie met Tsjecho-Slowakije anno 1938 is onmiskenbaar. Toen was Sudetenland de twistappel. Het Duitse Rijk beschuldigde Tsjecho-Slowakije van onderdrukking van de daar wonende Sudeten-Duitsers, en omdat Hitler Führer was van alle Duitsers moesten hij en zijn regering ingrijpen. De Duitse regering voorzag de Sudeten-Duitsers van wapens en hielp hen en hun leider Konrad Henlein op alle mogelijke manieren om de democratische regering van Tsjecho-Slowakije te ondergraven. De Tsjecho-Slowaakse regering gaf aan dat er geen sprake was van onderdrukking van deze etnische Sudeten-Duitsers.

De internationale gemeenschap bemoeide zich ermee. In plaats van dat zij rechtvaardigheid en onpartijdigheid als leidraad nam, probeerde zij echter haar eigen hachje te redden, bang als zij was voor de wereldvrede. Chamberlain kon trots melden dat hij in München samen met Adolf Hitler (1889-1945) een vredesakkoord had getekend, waarin Tsjecho-Slowakije opgeofferd werd. Groot-Brittannië stak als supermacht zijn kop in het zand om een eventuele oorlog te vermijden. In 1939 na de Duitse inval in Polen moest Chamberlain meldden: „Dit land is in oorlog met Duitsland.” De les hieruit is dat nooit ofte nimmer een democratisch land mag worden opgeofferd voor de wereldvrede, dat is hetzelfde als dictatoriale veroveringsdrang vrij spel geven.

Rusland heeft met het bezetten van Zuid-Ossentië eenzelfde spel gespeeld en gewonnen. Rusland is geen logge communistische Sovjet-Unie meer, maar een kapitalistisch land met rijke bodemschatten en enorme olie- en gasvoorraden, ijzerertsmijnen en wat dies meer zij, die in de huidige economie van levensbelang zijn en die het in toenemende mate te gelde maakt. Rusland is een macht waarmee niet te spotten valt en dat toont het huidige conflict haarscherp aan.

Europese Unie
De Europese Unie heeft zich van haar zwakke kant laten zien. Duitsland durft niets te zeggen, haar handelsrelatie met Rusland staat op het spel en haar afhankelijkheid van het Russische gas is te groot. Nederland zegt al helemaal niets; Balkenende praat alleen over Chinese mensenrechten, een afgezaagd onderwerp waar de hele westerse wereld het wel over eens is. Alleen de Amerikaanse regering bij monde van George W. Bush durft een krachtig antwoord te geven, alhoewel ook Amerika niet staat te popelen om militair in te grijpen, dat heeft al zo veel interne en externe problemen. Echter, de Verenigde Staten en een groot aantal Oost-Europese landen begrijpen wel waar het over gaat.

Georgië is een democratisch land, alhoewel ook daaraan zeker het een en ander zal mankeren, gemeten naar onze westerse maatstaven. Rusland daarentegen is een oligarchie met aan het hoofd een rijke elite die enorm veel macht heeft. Helaas lijkt de Europese Unie, hoe groot haar inspanningen om een vredesverdrag te bewerkstelligen ook zijn geweest, niet te beseffen dat Rusland ontwaakt is.

De auteur is docent aan het Hoornbeeck College en historicus.