Waar de regeringspartijen in 2007, na wat aanvangszuur in 2008, vanaf 2009 het zoet in het vooruitzicht stelden, lijkt een handhaven van de bestaande koopkracht inmiddels het hoogst haalbare. Mensen met lagere inkomens en ouderen boeren zelfs fors achteruit. Ministers, sinds woensdag bijeen voor het opstellen van de jaarlijkse rijksbegroting, breken zich het hoofd over de vraag hoe het verlies aan koopkracht valt te compenseren.Een eenvoudige oplossing lijkt niet voorhanden. Weliswaar ziet de PvdA graag uitstel van de geplande btw-verhoging van 19 naar 20 procent volgend jaar, een dekking voor die wens is nog niet gevonden nu het CDA blijft vasthouden aan het schrappen van de WW-premie voor werknemers in 2009.

Beide partijen hebben hier overigens een punt. De PvdA omdat er gunstiger momenten zijn om een btw-verhoging door te voeren. De inflatie neemt zonder de extra consumptiebelasting al zorgwekkende vormen aan. De geldontwaarding loopt -als gevolg van de gestegen olie- en voedselprijzen- volgend jaar op naar 3,8 procent. Een hogere btw zou hier in één klap 0,5 procentpunt bovenop doen.

Bij dergelijk hoge inflatiecijfers dreigt een loon-prijsspiraal, een situatie waarbij prijzen en salarissen haasje overgaan en de economie wordt ontwricht, zo waarschuwde president Nout Wellink van De Nederlandsche Bank vorige week terecht.

Anderzijds zijn ook de argumenten van het CDA om vast te houden aan het schrappen van het werknemersdeel van de WW-premie meer dan valide. Een lagere premie maakt arbeid relatief goedkoper, wat goed is voor de werkgelegenheid. Dat komt niet slecht uit nu de werkloosheid na een lange periode van dalingen de weg omhoog weer heeft gevonden. De WW-maatregel drukt bovendien de loonkosten voor bedrijven, waardoor de Nederlandse concurrentiepositie -die de laatste maanden gebukt gaat onder een dure euro- wordt bevorderd.

Gegeven de economische situatie lijkt het daarom verstandig het ene (btw-verhogen) niet te doen, maar tegelijkertijd het andere (schrappen WW-premie) niet te laten. Daarbij dringt zich echter een probleem op, aangezien beide maatregelen bij de formatiebesprekingen aan elkaar zijn gekoppeld. De hogere btw brengt exact het benodigde geld (2 miljard euro) op om de WW-belofte te kunnen financieren.

De zoektocht naar een alternatieve geldbronnen is woensdag begonnen. Nederlandse politici moeten hierbij de neiging onderdrukken likkebaardend naar de aardgasbaten te kijken. Nu de olieprijs al maandenlang recordniveaus noteert, zijn die hoger dan ooit.

De inkomsten uit Slochteren zijn echter al veel te vaak verjubeld voor de financiering van kortetermijncadeautjes. In het buitenland hebben ze hier een term voor verzonnen: de Hollandse ziekte. Aardgasbaten dienen te worden gebruikt voor versterking van de economische structuur. In de woorden van het coalitieakkoord: ondergronds vermogen moet worden aangewend voor bovengronds vermogen.

Het kabinet doet er daarom wijs aan het benodigde geld ergens anders vandaan te halen. Een nimmer vertoonde investeringsagenda van 10 miljard euro biedt hiertoe kansen te over.

De eerste miljoenen liggen al voor de hand. Vorige maand verdeelde de coalitie schielijk een plotselinge meevaller van 150 miljoen euro. Oók met de kennis van toen, een tanende economische groei en een voortwoekerende kredietcrisis, riekte dit naar opportunisme.