Toerisme en landbouw zijn de belangrijkste werkgevers in een land waar de werkloosheid schommelt tussen de 20 en de 40 procent. Volgens Statistics South Africa vormen de boerderijen in de Westelijke Kaap een kwart van alle landbouwbedrijven in Zuid-Afrika.Wetenschappers zeggen dat het weer in de Westelijke Kaap onvoorspelbaar is geworden. In de afgelopen tien jaar volgden droogte en overstromingen elkaar in sneller tempo op. Stijgende temperaturen brengen fruitboeren in de problemen. Daarnaast baart ook de voorspelde waterschaarste zorgen.

Om landbouwers en andere betrokkenen een reeks alternatieven aan te reiken waarmee ze zich kunnen voorbereiden op de toekomst, heeft het Klimaatveranderingsprogramma voor Afrika een team van onderzoekers samengesteld. Die ontwikkelen verschillende modellen en strategieën. Het gaat om landbouweconomisten, meteorologen en landbouwers.

Het project kan rekenen op financiële steun van het International Development Research Centre in Canada. Partners zijn Zuid-Afrikaanse universiteiten, het milieuprogramma van de VN en een internationaal onderzoekscentrum in de VS.

„We bouwen economische modellen aan de hand van wetenschappelijke informatie van onze partners. Zo kunnen we bijvoorbeeld voorspellen hoe de neerslag het waterpeil van de dammen zal beïnvloeden. We kunnen het effect van temperatuursveranderingen op gewassen voorspellen, klinkt de uitleg van Daan Louw, hoogleraar aan het departement landbouweconomie van de universiteit van de provincie Vrijstaat.

De temperatuursstijging heeft al bepaalde gewassen beïnvloed. „Door het warme weer komen er sneller knoppen aan sinaasappelbomen”, aldus onderzoeker Peter Johnston van de Kaapse universiteit. Dat kan funest zijn voor de boeren, bijvoorbeeld wanneer de kwetsbare knoppen aan ziekte of koude worden blootgesteld. Volgens Johnston is de regenval in de Westelijke Kaap in de afgelopen dertig jaar teruggelopen met 10 à 20 procent. Dat zou voor hogere temperaturen zorgen.

„Een aanpassingsstrategie zal rekening houden met gewassen die minder gevoelig zijn voor warm weer. Dat kan betekenen dat er andere gewassen worden aangeplant of nieuwe variëteiten ontwikkeld. Zo zijn er nieuwe soorten vijgenbomen die er volledig anders uitzien dan de vijgenbomen die veel gezinnen jarenlang in hun achtertuin hadden staan”, aldus Louw.

Een onderdeel van het project is het intensieve onderzoek naar manieren om water te bewaren. Sommige boeren maken reeds gebruik van landbouwtechnieken die deze schaarse grondstof optimaal benutten. „Boeren die vroeger hun velden afbrandden, gebruiken nu compost. Dat houdt de grond vochtig”, zegt Louw. De klimaatverandering dreigt nieuwe landbouwers zwaar te treffen. Zij kregen grond in handen dankzij het Zuid-Afrikaanse herverdelingsprogramma, dat tegen 2015 minstens 30 procent van de landbouwgrond wil overhevelen naar historisch benadeelden. Het programma kent veel mislukkingen omdat de begunstigden vaak niet over de nodige vaardigheden beschikken. De regering krijgt het verwijt dat ze de nieuwe boeren hier niet bij helpt.

Het onderzoek zal volgens Louw ook deze landbouwers helpen. „Ze hebben niet alleen onvoldoende praktische vaardigheden, maar ook geen investeringskapitaal. We moeten hen aan boord halen en uitrusten met kennis uit het onderzoek, zodat ze zich kunnen wapenen tegen de klimaatverandering.”