Ook op andere punten gooit de PvdA haar politieke agenda om. Veiligheid, integratie en waarden en normen worden hoofdthema’s voor de sociaal-democraten.

„We gaan die thema’s veel serieuzer nemen”, aldus partijvoorzitter Koole, die het manifest dinsdag presenteerde. Het verkiezingsmanifest is een uitvloeisel van „bezinning van de PvdA op haar positie in het Nederlandse politieke veld” na de „dramatische verkiezingsuitslag”, stelt de partijvoorzitter. „We willen ons profiel inhoudelijk verscherpen.”

Het manifest van de PvdA wil een antwoord bieden op het strategisch akkoord van CDA, LPF en VVD, dat door CDA en VVD grotendeels tot inzet is gemaakt van de verkiezingen op 22 januari. Van overname van de standpunten van de centrumrechtse coalitie of een „ruk naar rechts” is geen sprake, beklemtoont Koole. „Wij hebben progressieve oplossingen voor de problemen.”

In het manifest stelt de PvdA dat het uit moet zijn met „de hufterigheid op straat, de verloedering van buurten en verruwing van de omgangsvormen.” Om de veiligheid te vergroten bepleit het „keiharde preventie” en „zwaardere straffen.”

Anders dan VVD en CDA, legt de PvdA meer nadruk op het voorkómen van uitwassen, constateert Koole. Ook vindt hij dat rechts te snel met het beschuldigende vingertje naar buitenlanders wijst. De partij erkent dat de multiculturele samenleving tot heel grote problemen kan leiden en vindt dat er strenge inburgeringseisen moeten worden gesteld aan allochtonen.

„Tegelijkertijd laten wij niet los, anders dan minister Nawijn, dat echte vluchtelingen hier altijd welkom zijn. Een streng, maar rechtvaardig toelatingsbeleid”, aldus Koole. De partij wil eenmalig 5000 asielzoekers die helemaal zijn ingeburgerd maar eigenlijk jaren geleden al hadden moeten worden uitgezet, een permanente verblijfstatus geven.

Op voorspraak van kandidaat-lijsttrekker Bos bepleit de PvdA vermindering van de aftrek van de hypotheekrente voor mensen met hoge inkomens. Mensen die al een hypotheek hebben, worden ontzien. Ook wil de PvdA het kiesstelsel wijzigen. Kiesgerechtigden zouden een stem op een landelijke lijst en op een regionale kandidaat moeten uitbrengen om het mandaat van de kamerleden te vergroten.

Naast Bos hebben ook de andere PvdA-kamerleden die meedoen aan de lijsttrekkersverkiezing, Van Nieuwenhoven en K. de Vries, meegeschreven aan het manifest. Volgens Koole staat dat een stevige campagne tussen de drie niet in de weg. „Ze delen veel ideeën, maar inhoudelijke accentverschillen zijn mogelijk.”

Alledrie de kandidaten vinden dat de leider van de PvdA in de toekomst altijd als fractievoorzitter in de Tweede Kamer moet zitten. De dubbelfunctie van partijleider en bewindsman, zoals Kok die jarenlang vervulde, is geen gelukkige gebleken, vinden zij. Een premier en ook ministers zitten te veel vast aan compromissen die in het kabinet worden gesmeed en kunnen een partij dus geen gezicht geven.