„Je blijft met je vingers van de politie af”
De gewelddadige dood van de 28-jarige hoofdagente Gabriëlle Cervat, woensdagavond in Amstelveen, vervult hem met afschuw. Dr. J. S. (Jaap) Timmer, universitair hoofddocent politie- en veiligheidsstudies aan de Vrije Universiteit in Amsterdam: „Je blijft met je vingers van de politie af.”
„Ik werd vanmorgen wakker gemaakt door mijn vrouw die me het nieuws vertelde”, zegt Timmer, gespecialiseerd in onderzoek naar geweld tegen en door de politie in Nederland. „Ik schrok ervan. Het is verbijsterend dat mensen zo’n kort lontje hebben dat ze meteen gaan schieten.”Timmer vraagt zich af of de agente -op weg naar haar werk- heeft geweten dat ze een gewelddadige Arubaan, bekend bij de politie, aansprak. „Misschien is ze in burgerkleding betrekkelijk argeloos op de man afgestapt. Hoewel het gebruikelijk is dat ook agenten in burger mensen op straat aanspreken als het de spuigaten uitloopt.”
Het verbaast de politiedeskundige niet dat de Arubaanse verdachte een wapen bij droeg. „Van een arrestatieteam uit de Randstad weet ik dat 100 procent van de Antilliaanse verdachten die het bij een actie aanhoudt, een wapen draagt. Terwijl dat aandeel bij andere groepen ongeveer 40 procent is.”
De gewelddadige dood van een politiefunctionaris hakt er diep in bij collega’s, weet Timmer. Zo ervoer hij van nabij hoe collega’s worstelden met de dood van de Rotterdamse politievrouw Allegonda Gremmer in 1997. Ze kwam om het leven toen ze als lid van een arrestatieteam een verdachte in Den Haag wilde inrekenen. Een kogel van de man trof haar in de hals, boven haar kogelwerende vest. „Bij de collega’s van Gremmer is haar dood hard aangekomen. Zoiets slaat in als een bom. Ze waren totaal verbijsterd, verlamd. Diverse mensen hebben jarenlang problemen ondervonden.”
Dit weekend nog werden diverse agenten gemolesteerd in het uitgaanscircuit. Neemt het geweld tegen de politie toe?
„Ja. Uit mijn onderzoek blijkt dat rond 1970 ongeveer 1 procent van de politiesterkte te maken kreeg met geweld door burgers. Toen ging het om 250 mensen. In 2005 lag dat aandeel ongeveer op 3 procent van de totale politiesterkte. Dan betreft het ongeveer 1500 agenten die slachtoffer zijn van geweld door burgers.
Terwijl de trend is dat het aantal diefstallen en woninginbraken de laatste jaren daalt, is daarentegen de geweldscriminaliteit toegenomen. Hoewel de politie niet meer geweld tegen burgers is gaan gebruiken, steeg de agressie van burgers tegen de politie wel. Ik vind dat zorgwekkend. De balans is zoek. De zaak loopt flink uit de hand. Je dient met je vingers van politiemensen af te blijven.”
Hoe valt het tij te keren?
„Een maatschappelijke heropvoedingscampagne is geboden. We hebben in Nederland het rare probleem dat burgers zich vrij voelen kennelijk flink tekeer te gaan tegen politiemensen, ambulancepersoneel en brandweerlui.
Iets anders is dat geweld tegen de politie niet altijd zo onvoorspelbaar is als wel eens wordt gedacht. Uit mijn onderzoek is gebleken dat je agressie tegen de politie nogal eens kunt zien aankomen. Doordat je van tevoren weet in welke omgeving, tussen welk soort publiek je terecht komt. Daarom is het van groot belang dat politiemensen goed voorbereid en geïnformeerd de straat opgaan. Ze moeten voortdurend contact met collega’s en de meldkamer blijven houden.”