Makoni was blij toen Tsvangirai aankondigde zich uit de verkiezingen terug te trekken. „Het was een schijnvertoning aan het worden die niets meer met verkiezingen te maken had. Maar nu moeten de verkiezingen ook helemaal worden afgeblazen”, zegt hij telefonisch vanuit Zuid-Afrika.De vooraanstaande mensenrechtenadvocaat moest een maand geleden Zimbabwe ontvluchten omdat hij via betrouwbare bron had gehoord dat de veiligheidsdiensten hem uit de weg wilden ruimen. Eerder al werd hij opgepakt en beschuldigd van terrorisme omdat hij leden van oppositiepartij MDC bijstond. „De situatie in mijn land is zeer, zeer slecht”, zegt hij. „En het geweld gaat nog steeds door.”

De advocaat zegt blij te zijn met de unanieme uitspraak van de Veiligheidsraad dat er op deze manier geen sprake kan zijn van vrije en eerlijke verkiezingen in Zimbabwe. „Nu komt het erop aan dat de SADC (het regionale samenwerkingsverband van zuidelijke Afrikaanse landen, MW) en de Afrikaanse Unie het signaal oppakken en zich ook krachtig uitspreken tegen Mugabe.” Volgens Makoni kan een burgeroorlog worden voorkomen wanneer de internationale verbanden nu krachtig en efficiënt durven op te treden.

Belangrijk is nu hoe Zuid-Afrika als regionale grootmacht zich zal opstellen. Pascal Richard, coördinator van de Nederlandse ngo Zimwatch, zegt dat het land na de resolutie van de Veiligheidsraad zijn terughoudende beleid ten opzichte van Zimbabwe wel moet bijstellen. Zimwatch maakt zich al jaren sterk voor een democratisch Zimbabwe.

Richard: „Zuid-Afrika heeft altijd gezegd dat de situatie in Zimbabwe geen bedreiging voor de stabiliteit van de regio vormde en dat de VN zich daarom niet over de situatie moesten uitspreken. Nu heeft het land als lid van de Veiligheidsraad voor het eerst aangegeven dat het wel degelijk een issue voor de VN is en ook duidelijk uitgesproken dat de regering in Harare achter het geweld zit.”

Richard, die de ontwikkelingen in Zimbabwe momenteel vanuit Zuid-Afrika volgt, heeft goede hoop dat president Mbeki van Zuid-Afrika zich vanaf nu harder zal opstellen, ook omdat de man in rap tempo zijn aanzien aan het verliezen is. „Ik verwacht in ieder geval dat Mbeki de partijen om tafel zal proberen te krijgen. Of het ook iets zal uithalen, durf ik echter niet te zeggen.”

Duidelijk is dat er geen tijd meer is te verliezen. Richard hoopt evenals Makoni dat de SADC en de Afrikaanse Unie krachtig stelling zullen nemen. „De bal ligt in eerste instantie bij de buurlanden. De Europese Unie kan echter als belangrijke subsidieverstrekker van de SADC wel druk uitoefenen op het verband. De SADC leeft van buitenlandse steun.”

Toch is de meest aangewezen weg volgens Richard het bilaterale gesprek met belangrijke landen in de regio zoals Zuid-Afrika. Daarbij moet boven tafel komen waar het land nu precies voor staat en wat de strategie is die het land wil volgen ten opzichte van Zimbabwe.

De Zimwatchcoördinator zegt moeilijk te kunnen aangeven welke kant het met Zimbabwe op zal gaan. „Ik ben niet erg optimistisch. Ik hoop dat de SADC zich sterk uitspreekt en de verkiezingen vooralsnog afgeblazen worden. Maar het is ook mogelijk dat het hele proces gewoon doorgaat en Mugabe zich als overwinnaar uitroept. Hoe het dan zal gaan hangt mede af van de bereidwilligheid om dan een VN-vredesmissie op te zetten.”

Richard gelooft niet dat de bevolking de wapens zal oppakken wanneer Mugabe zich weer op de troon hijst. Hij denkt dat de krachtsverhouding tussen leger en burgers te scheef is. „Hoe wil je je weren tegen de paramilitaire groepen rond Mugabe? Het nationale leger is veel te groot om de wapens tegen op te nemen. Daarom zie ik vooral veel frustratie en onvermogen bij de mensen.”