Toenmalig minister van Binnenlandse Zaken De Vries en de huidige bewindsman van dit departement hebben inmiddels nadrukkelijk ontkend dat de BVD Fortuyn voor zijn dood heeft afgeluisterd. De commissie-Van den Haak zal naar verwachting in december definitief uitsluitsel over deze zaak geven.

Wat is de eventuele rol van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in deze kwestie? De AIVD kan afluisteren als er aanwijzingen zijn dat iemand een dreiging voor de samenleving vormt of kan gaan vormen. De dienst beschikt over enkele zogenoemde bijzondere bevoegdheden.

Het gaat dan onder meer om het volgen en observeren van personen of organisaties, het inzetten van agenten en het aftappen van telecommunicatie. Deze bevoegdheden zijn in de wet geregeld, omdat met de inzet van deze middelen inbreuk wordt gemaakt op de privacy van burgers.

De wet bepaalt ook dat de AIVD deze middelen alleen mag inzetten na een zorgvuldige afweging. In een aantal gevallen moet zelfs de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties persoonlijk toestemming geven.

Vrijdag werd bekend dat de commissie-Van den Haak, die onderzoek doet naar het beveiligen van Pim Fortuyn, ook kijkt naar geruchten dat de LPF-voorman in de maanden voor zijn dood werd afgeluisterd. Volgens een woordvoerder van de commissie hebben mensen uit de omgeving van Fortuyn dit aspect aangedragen.

Met de vergaarde informatie probeert de AIVD onderdelen van de overheid en van het bedrijfsleven die van vitaal belang worden gevonden, zo goed mogelijk te laten beveiligen. Dat doet de AIVD door deze instanties en personen goed te informeren. Ook geeft de dienst advies over veiligheidsmaatregelen.

De AIVD verzamelt het grootste deel van de informatie uit openbare bronnen zoals media, wetenschappelijke publicaties of voor iedereen toegankelijke databestanden. Ook speelt de Nederlandse bevolking volgens de inlichtingen- en veiligheidsdienst zelf een belangrijke rol bij het vergaren van gegevens. Tal van zaken zijn tijdig ontdekt, omdat burgers de AIVD daarop attent maken, meldt de dienst op de eigen website.

Pas als deze eerder genoemde bronnen niet voldoende informatie opleveren om achter de ware intenties te komen van personen of organisaties die een veiligheidsrisico vormen, worden de bijzondere bevoegdheden ingezet. Naast de eerder genoemde middelen, vraagt de AIVD ook aan mensen buiten de eigen organisatie om te helpen bij het verkrijgen van informatie. Deze informanten opereren volgens de dienst altijd op basis van vrijwilligheid.