De eurosceptische Radicale Partij van Servië (SRS) incasseerde een gevoelige nederlaag. De partij van Tomislav Nikolic -’stadhouder’ van Vojislav Seselj, die zich voor het Joegoslaviëtribunaal in Den Haag moet verantwoorden voor het plegen van oorlogsmisdaden ten tijde van wijlen president Slobodan Milosevic- eindigde met 29,1 procent op de tweede plaats.De uitslag lijkt een koerswijziging in de Servische politiek. Bij de verkiezingen van de afgelopen jaren rolde de SRS steevast als winnaar uit de bus. Evenals de Democratische Partij van Servië (DSS) van premier Vojislav Kostunica toonde de partij zich onverzettelijk in de kwestie Kosovo, de voorheen Servische provincie waar de Albanese meerderheid op 17 februari van dit jaar de onafhankelijkheid uitriep. De SRS wijst samenwerking met Brussel weliswaar niet af, maar wil dit alleen als de EU de territoriale integriteit van Servië respecteert, dat wil zeggen met behoud van Kosovo.

De stembusuitslag van afgelopen zondag lijkt erop te wijzen dat een groeiend deel van het Servische electoraat zich niet langer wil laten gijzelen door de kwestie Kosovo. Steeds meer kiezers scharen zich achter het standpunt van Tadic, die de onafhankelijkheid van Kosovo eveneens afwijst, maar van dit thema geen struikelblok wil maken op weg naar Europese integratie.

De reden laat zich raden. Na jarenlange crisis verlangen de Serviërs naar een normaal leven. Ze willen uitzicht op werk, stijging van hun inkomen en visa om vrij te kunnen reizen binnen de landen van de EU. (Van de jongeren in Servië is bijna 70 procent nog nooit buiten de eigen landsgrenzen geweest.) Het besluit van Brussel om vlak voor de verkiezingen nog snel het stabilisatie- en associatieakkoord met Belgrado te tekenen, is dan ook een verstandige zet gebleken.

”Het lag aan Zavasta”, kopte een Oostenrijkse krant deze week. Een verwijzing naar de uitspraak van James Carville, de adviseur van de Amerikaanse oud-president Bill Clinton, die diens verkiezingsoverwinning in 1992 als volgt verklaarde: „It’s the economy, stupid.” (Het is de economie, sukkel.) Vlak voor de verkiezingen zegde de Italiaanse autofabrikant Fiat president Tadic toe 70 procent van Zavasta, de autoproducent van het voormalige Joegoslavië, over te nemen. In Kragujevac, waar zich de Zavastafabriek bevindt, veroverde de partij van Tadic niet minder dan 60 procent van de stemmen.

Toch maakt één zwaluw nog geen zomer. Ondanks de overwinning van de pro-Europeanen beschikken ze niet over een meerderheid in het parlement - ook niet met de LDP. De liberaal-democraten, die zich niet verzetten tegen onafhankelijkheid van Kosovo, verloren licht en kwamen met 5,2 procent van de stemmen net boven de kiesdrempel uit.

Een meerderheid van twee afgevaardigden in de 250 zetels tellende Skupstina is er wel voor een regering van SRS, DSS -de partij van premier Kostunica, die meer dan 8 procent verloor- en de SPS van oud-president Milosevic. Hoewel de socialisten ook al aanbiedingen hebben gehad van Tadic en de zijnen, lijkt het niet erg waarschijnlijk dat ze in zee gaan met de pro-Europeanen.

Ondanks de overwinning van Tadic blijft de Servische politiek diep verdeeld over de toekomst. Toch is de overwinning van de pro-Europeanen een belangrijke opsteker voor de EU. Aan Brussel de taak om de Serviërs, die de afgelopen jaren al genoeg voor de kiezen hebben gekregen, nu definitief over de streep te trekken.

Dick Tromp

Reageren aan scribent? buza@refdag.nl.