Rabbijn Van de Kamp is natuurlijk een welkome stem in de discussie rond de roemruchte nota van de PKN over het Israëlisch-Palestijns conflict. Inderdaad, omdat hij een gelovige Jood is en omdat we het hebben over de staat van zijn volk, dat ook het volk van Jezus is.Israël is een seculiere staat en de burgers worden van overheidswege niet geacht te leven in overeenstemming met de Thora, dat is waarschijnlijk wat hij bedoelt te zeggen. Met andere woorden: Israël is geen theocratie. Van de Kamp denkt dat de PKN daarentegen deze staat theologisch een aureool aanmeet en daardoor in de spagaat van een dubbele solidariteit terechtkomt.

Ik denk dat de rabbijn hier een gevoelig punt raakt, want in de nota komen veel stemmen aan het woord die Israël de Thora als een spiegel willen voorhouden. Om diverse redenen kan dat helemaal niet, en een van die redenen heeft de rabbijn al genoemd: Israël is een seculiere staat.

Gelukkig zijn er ook veel christenen binnen de PKN die daaraan beslist niet mee willen doen. Volgens hen gaat het niet zozeer om het religieus gehalte van de staat Israël als wel om het feit dat dit de staat is van Gods volk, dat bestaat uit de afstammelingen van Abraham, Izak en Jakob (niet die van Ismaël of Ezau). Daaronder zijn er gelovig en ongelovig, areligieus of zelfs antireligieus. Wat dat betreft is er geen verschil met bijvoorbeeld het volk der Nederlanders.

Koning
Wat maakt dan voor ons in de kerk toch het verschil? Niet de daden en de woorden van Israëls regering, maar de woorden die God over dit volk heeft gesproken. Hij zal dit volk stellen tot een lof op aarde en Hij heeft al een Koning over dit volk aangewezen (Psalm 2). Dus alle volken kunnen razen, tekeergaan tegen Hem en Zijn gezalfde, dat Messiaanse vrederijk gaat komen. En wel daar, in het beloofde land. Psalm 72 zegt dat alle vorsten ter wereld zullen buigen voor die Koning.

Het verschil van mening over Jezus hebben we van beide kanten te respecteren. Wij christenen geloven dat Jezus de Messias is, de synagoge gelooft dat niet. De rabbijn en ik hebben jaren geleden al eens afgesproken: we zullen zien.

Als je gelooft dat Jezus de Messias is, is dat trouwens nooit iets waarop je trots kunt zijn, maar iets waarmee je alleen heel erg blij bent. En als je meent dat je een ander van dat geloof kunt overtuigen, heb je het mis. Dan zouden alle christenen allang al hun buren en vrienden en de hele wereld hebben overtuigd. Bovendien heeft Jezus Zelf dat aangegeven tegenover de belijdenis van Petrus: vlees en bloed hebben u dat niet geopenbaard.

En kijk maar naar Paulus: het werd een droevige ervaring voor hem. Paulus was er wel erg verdrietig over dat zijn boodschap bij zijn volksgenoten niet aansloeg, maar hij heeft ook ingezien dat hij zijn volk rustig kon toevertrouwen aan zijn God. Daar loopt Romeinen 11 op uit, op een lofprijzing dienaangaande. Laten we ook vooral niet vergeten dat al die prachtige psalmen die wij zingen, gebeden en liederen van de synagoge zijn, ook vandaag. De herder van Psalm 23 is ook vandaag hun herder, want God is trouw.

Visioen
In verband met de staat Israël zou ik de rabbijn graag willen vragen of hij in het visioen van de beenderen (Ezechiël 37) niet zo kan lezen dat inderdaad die beenderen in de 20e eeuw in beweging kwamen en bijeengevoegd werden. Zou dan ook niet vervolgens de fase aanbreken dat ze overtrokken worden met spierweefsel? Ook dan is er nog geen geestelijk leven: een seculiere staat. Maar het visioen loopt nog verder door! Als ik dit visioen niet zo kan interpreteren, hoe dan wel?

Aan het eind van het artikel komt een heel belangrijk, het belangrijkste, punt naar voren waarover de kerkelijke vredesplannen voor het Midden-Oosten zullen blijven struikelen. Hoe kan de PKN plannen maken voor vrede als zij niet eerst zelf in het reine komt met het kerkelijk verleden ten overstaan van de Joodse gemeenschap? Hoe kan er via de kerk verzoening komen in het Midden-Oosten, als de kerk niet zelf verzoend is met Israël? Alleen dan kan de verbondenheid werkelijk gestalte krijgen.

Ik voor mij ben dankbaar voor deze rabbinale inbreng in de discussie.

De auteur is emeritus predikant in de PKN en lid van de werkgroep Vanuit Jeruzalem.