„Papa heeft al zo vaak gezegd dat hij dan en dan weer vrij komt. Maar hij zit nu al voor de derde keer.” Dit vertelde een jongen van 12 jaar die op een vader-kinddag naar zijn vader in de gevangenis ging aan een van mijn collega’s. Leven tussen hoop en teleurstelling. Het vertrouwen van kinderen kan een fikse knauw krijgen als blijkt dat je niet kunt rekenen op je ouders.Sowieso is detentie van een van de ouders een probleem voor kinderen. Staatssecretaris Albayrak wil daarom maatregelen nemen om de detentieschade voor kinderen te beperken. Gedetineerde ouders krijgen meer mogelijkheden om de relatie met hun kinderen tijdens detentie te onderhouden. Ik juich dat van harte toe.

Een deel van de maatregelen heeft specifiek betrekking op moeders in detentie. Dat zijn er ruim 1500 per jaar. Het totaalaantal vrouwen dat per jaar vastzit is ruim 3000, op een totaalaantal gevangenen van ruim 35.000. Het Verwey-Jonker Instituut heeft in 2007 het rapport ”Moeders in detentie en de omgang met hun kinderen” gepresenteerd. De bevindingen waren voor staatssecretaris Albayrak aanleiding voor een aantal maatregelen.

Zo moet direct bij binnenkomst in de gevangenis gekeken worden of de gevangene zorgtaken heeft voor minderjarige kinderen. Prima, zou ik zeggen. Ik hoop dat dit bij de arrestatie ook gebeurt, of nog beter, daarvoor al. Het is bekend dat arrestatie diep ingrijpt. Een aanhouding komt altijd onverwacht en gaat gepaard met macht (politie) en onmacht, onder meer bij kinderen.

Twee werelden
Verder gaan de gevangenissen aan de slag om de bezoekruimten kindvriendelijker te maken. Ook gaat justitie onderzoeken of er voorlichtingsmateriaal nodig is om kinderen voor te bereiden op hun (eerste) bezoek aan een ouder die vastzit. Mooi. Maar intussen blijft het een gevangenis. Daar loop je niet zomaar naar binnen. Je moet bijvoorbeeld door een detectiepoort en de deuren kun je ook niet zelf openmaken. Het is onze ervaring dat dit op kinderen een flinke impact kan hebben.

Een ander punt is de sociale omgeving van het kind. Het is de zorg van menig ouder hoe hun kinderen bijvoorbeeld op school over de detentie van hun vader of moeder praten. Zullen ze gepest worden? Of moet het kind toch maar in twee werelden leven: thuis mag je praten over de detentie van papa, maar buiten niet. Zeg maar dat papa in het buitenland zit.

Wat ik mis in het voorstel van de staatssecretaris is een verruiming van de bezoekmogelijkheden voor kinderen. Een gevangene heeft recht op één uur bezoek per week. De tijden staan vast. Die houden geen rekening met de schooltijden. Ook is bezoek in de weekenden niet mogelijk. Een aantal jaren geleden was dat nog wel het geval. Vanwege bezuinigingen is dat teruggedraaid.

Het lijkt me goed om dat nog eens te heroverwegen. Dit overigens niet alleen in het belang van het kind, maar ook in het belang van de ouder. Die ziet dat het kind slachtoffer is van zijn of haar misdaad. Wie weet kan dat helpen in het nemen van verantwoordelijkheid, om af te rekenen met criminaliteit en te bouwen aan een stabiel gezin.

De auteur is directeur van Gevangenenzorg Nederland, christelijke organisatie voor hulp aan gevangenen en hun familie.