Thaise nonnen zijn achterstelling beu
Het boeddhisme in Thailand kent al meer dan 300 jaar vrouwelijke nonnen. Net als monniken zijn ze herkenbaar aan hun afgeschoren haar en wenkbrauwen, maar ze dragen, in tegenstelling tot de monniken, witte gewaden. Het grootste verschil is dat ze de ”dhamma” (het onderricht van boeddha) niet mogen interpreteren of doorgeven en ze mogen ook geen religieuze rituelen leiden. De nonnen zijn die tweederangspositie beu. Ze eisen gelijke behandeling.
De 14.700 ”mae chi” (nonnen) worden, net als de 300.000 Thaise monniken, officieel tot de clerus (of ”sagnha’) gerekend. Dat houdt in dat ze niet mogen stemmen. „We zijn in de praktijk volwaardig lid van de clerus,” zegt Pratin Kuan-Orn, voorzitster van het Instituut voor Thaise Nonnen, dat al bestaat sinds 1969. „Ook wij belijden de dhamma. We mediteren en leveren spirituele bijstand aan mensen die daarom vragen. Maar omdat onze status op zijn minst tweeslachtig is, kunnen we wettelijk geen financiële bijstand krijgen van onze volgelingen. We kunnen evenmin aanspraak maken op studiebeurzen van de overheid en subsidies voor gemeenschapsprojecten. In de praktijk betekent dit dat wij financieel van de monniken afhankelijk zijn.”
Een non staat in Thailand een treetje lager dan een monnik in het boeddhisme: ze wordt verondersteld slechts vijf religieuze voorschriften en tachtig boeddhistische regels te volgen, terwijl monniken zich dienen te houden aan tien voorschriften en 227 regels. Nonnen mogen wel helpen bij het onderhoud van de tempels en bij het werk in de keuken. Ze eten echter apart. Omdat ze geen financiële bijstand hebben, vragen ze aalmoezen aan voorbijgangers. „Dat gebedel geeft ons een slecht imago bij de mensen,” zegt Pratin.
De spirituele carrière van de Thaise nonnen is begrensd. In het Thaise boeddhisme kunnen vrouwen zelfs geen novice (kloosterling in haar proeftijd) worden. Vrouwen met spirituele aspiraties volgen dan ook meer en meer het voorbeeld van hun collega’s in Sri Lanka, waar de Theravada wordt gevolgd (een stroming waarin vrouwen wel monnik kunnen worden).
Chatsumarn Kabilsingh werd in februari in Sri Lanka erkend als de eerste Thaise vrouwelijke monnik (”bhikkhuni”) in de Theravada. Ze heet voortaan Dhammananda en draagt saffraankleurige gewaden. Haar erkenning zorgde voor een golf van verontwaardiging bij het mannelijke religieuze establishment in Thailand, die Dhammananda ervan beschuldigt de Thaise boeddhistische traditie te schenden.
In 1991 probeerden het Instituut voor Thaise Nonnen en een reeks vrouwenorganisaties een Nonnenwet het parlement binnen te loodsen, maar ze kregen nul op het rekest. Het antwoord van het ministerie voor Religieuze Zaken was duidelijk: „Het is onmogelijk. Het concept non heeft nooit bestaan in enige Thaise boeddhistische richtlijn.”
Toch gaan er meer en meer stemmen op om vrouwen een grotere rol te geven in het Thaise boeddisme. Dat baadt de laatste jaren in een schandaalsfeer. De Thaise pers pakt regelmatig uit met verhalen over monniken die zich misdragen tegenover de gemeenschap, of er een luxeleventje op nahouden met verschillende vrouwen. „Het is onzin dat vrouwen de religie ondermijnen. Als de bewering dat het boeddhisme in verval is klopt, dan ligt dat zeker niet aan de vrouwen”, zegt Tavivat Puntarigvivat van de World Buddhist University in Bangkok.
„Steun voor de religieuze rechten van vrouwen is erg belangrijk voor het Thaise boeddhisme”, meent Tavivat. „Nonnen en vrouwelijke monniken kunnen beter op bepaalde sociale problemen inspelen dan mannen; ik denk aan seksueel misbruik, prostitutie en abortus.” De academicus wijst erop dat boeddha zelf erkende dat beide geslachten dezelfde spirituele capaciteiten hebben. „Door vrouwen, die de helft van de bevolking uitmaken, te omarmen als volwaardig deel van de religie zal de weg naar de verlichting dubbel zichtbaar zijn.”
