De komst van het gedenkteken is een initiatief van de Vereniging Vrienden der Synagoge in Bourtange, dat onder meer verantwoordelijk is voor een synagogaal museum in het voormalige Joodse bedehuis in die Groningse plaats.Op 17 juni 1944, in het laatste oorlogsjaar, kwam een einde aan de onderduikactiviteiten in de boerderij van Lammert Huizing. Op die dag vielen landwachters de hoeve binnen, op zoek naar een gevluchte verzetsstrijder. De mensenjagers troffen niet de man aan die ze zochten, maar wel Jacob en Jeannette Sachs met hun drie dochters. Dit Joodse gezin, dat een manufacturenzaak had in Vlagtwedde, had al twintig maanden onderdak bij de familie Huizing. Ze zaten in een kleine slaapkamer, waarvan de toegang met een kast was gecamoufleerd. Aanvankelijk merkten de landwachters niet dat er nog een ruimte was achter de kast. Eenmaal buiten merkte een van hen op: „Daar is een muur. Waar is de binnenkant van die muur?” Ze keerden terug, duwden de kast opzij en stonden even later oog in oog met de familie Sachs.

Lammert Huizing werkte op het land in de Laudermarke, enkele kilometers van huis. Hij werd gewaarschuwd en kwam naar huis. Hij wilde zijn vrouw, die in verwachting was, niet alleen laten. De landwachters vonden op de slaapkamer een boekje met Engelse lessen met voorin de naam van de gereformeerde predikant ds. Willem Reinders. Huizing en het gezin Sachs werden afgevoerd. Ook ds. Reinders werd opgepakt.

De familie Sachs werd ongeveer vijf dagen in Winschoten vastgehouden. Jacob werd mishandeld met een gummiknuppel en zijn eigen wandelstok. Garagehouder Engbert de Wit uit Vlagtwedde had in 1942 Jacob en Jeannette Sachs vervoerd naar de boerderij van Lammert Huizing. De landwacht verdacht hem hiervan, maar had geen bewijs. Hij werd opgehaald en in Winschoten tweemaal hardhandig verhoord in aanwezigheid van de familie Sachs. Hij werd afgevoerd naar het strafkamp Vught, waar hij tweemaal een periode, in totaal een halfjaar, heeft doorgebracht.

Westerbork
Het Joodse gezin werd overgebracht naar Kamp Westerbork, waar ze terechtkwam in het strafkamp. Op zondag 3 september vertrok de laatste trein naar Auschwitz-Birkenau, bestaande uit een groot aantal wagons. Tegelijk werd ook Anne Frank werd gedeporteerd. De familie Sachs werd hierin weggevoerd. Dinsdagsmorgens kwamen ze in Auschwitz aan. Jeannette en haar jongste dochter Sophie stierven diezelfde dag in de gaskamer. Zij waren 50 en 15 jaar. Wat er met Jacob Sachs gebeurd is, is niet bekend. Officiële gegevens melden dat hij op 27 januari 1945 in Auschwitz is overleden.

De dochters Emma en Henny bleven tot eind oktober in Auschwitz. Toen werden ze opnieuw geselecteerd en zagen ze elkaar voor het laatst. Volgens de ”Sterbe-Urkunde” overleed Emma op 17 april 1945 in het Duitse Kratzau. Zij was 23 jaar. Henny moest in Libau werken in een fabriek waar sneeuwkettingen werden gemaakt. Dat gebeurde onder een regiem van SS-vrouwen die volgens zeggen nog erger waren dan mannen. Als enige van het gezin Sachs overleefde zij de oorlog.

Yad Vashem
Lammert Huizing ging op 16 oktober op transport van Sachsenhausen naar Neuengamme, waar hij op 25 november 1944 stierf. Hij was 28 jaar. Ds. Willem Reinders is op 6 maart 1945 omgebracht in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Hij werd 49 jaar. Zij allebei en hun weduwen zijn door de staat Israël postuum onderscheiden met Yad Vashemmedaille. Naar ds. Reinders is in Sellingen een straat genoemd. Het gedenkteken voor Lammert Huizing wordt morgen onthuld door zijn beide dochters, die hun vader nooit hebben gekend.