TI verdeelde de oliemaatschappijen in drie groepen. Tot de groep van bedrijven met een hoge graad van transparantie behoren onder meer het Nederlands-Britse Shell, het Braziliaanse Petrobras, het Noorse Statoil en Petro-Canada. In de groep van minst transparante bedrijven vertoeft de grootste oliefirma van de wereld, ExxonMobil, in het gezelschap van het Russische Lukoil, het Maleisische Petronas, de China National Offshore Oil Corporation (Cnooc) en de China National Petroleum Corporation (CNPC)De bedrijven met een hoge score publiceren gedetailleerde cijfers voor elk land waarin ze aanwezig zijn, soms zelfs meer dan wat reglementair van ze wordt verlangd. De bedrijven met een lage score maken enkel cijfers bekend per geografische regio, zonder al te veel uitleg.

Tragische paradox
„De tragische paradox dat landen met veel natuurlijke rijkdommen toch arm blijven, heeft te maken met het gebrek aan transparantie over de inkomsten uit de olie- en gaswinning”, zegt Huguette Label, voorzitter van TI. Alleen wanneer de cijfers bekend zijn, kunnen journalisten en onderzoekers de geldstromen in kaart brengen en corrupte politici tot de orde roepen.

Uit het onderzoek van TI blijkt dat enkele van de meest winstgevende oliefirma’s ook het meest transparant zijn. „Openheid over de olie-inkomsten is een win-winsituatie”, zegt Cobus de Swardt van TI. „Iedereen kan erbij winnen, maar vooral de armsten.”

In 2006 bedroegen de inkomsten uit olie ongeveer 866 miljard dollar (560 miljard euro). Een tiende van dat bedrag zou volstaan om de VN-millenniumdoelen voor de strijd tegen armoede, honger, analfabetisme en kindersterfte te financieren, zegt TI in het rapport dat deze week verscheen. Nu de olieprijzen de pan uit rijzen en de inkomsten van de leden van het oliekartel OPEC op 1 biljoen dollar worden geschat, „is de kwestie van transparantie dringender dan ooit.”

Informatie per land
De organisatie vraagt alle bedrijven van hun uitgaven gedetailleerd en per land verslag te doen. De firma’s moeten ook meer openheid verschaffen over de maatregelen die ze intern nemen om corruptie te bestrijden en corrupte medewerkers te straffen.

Regeringen, aandelenbeurzen en controleorganen moeten de bedrijven op hun grondgebied verplichten verslag uit te brengen over hun inkomsten en uitgaven en de resultaten publiceren op een uniforme manier die vergelijken makkelijker maakt. Zo niet, dan dreigen de nieuwe multinationals uit Azië, Latijns-Amerika en de voormalige Sovjet-Unie dezelfde slechte gewoonten over te nemen die tot nu toe vooral werden toegeschreven aan westerse bedrijven en corrupte dictators in ontwikkelingslanden.