Het land ligt onder vuur nadat een paar maanden geleden berichten naar buiten kwamen dat de regering geavanceerde radarinstallaties aan Irak zou hebben verkocht. De beschuldigingen aan het adres van de Oekraïense president, Leonid Koetsjma, worden ondersteund door een bandopname die een ex-veiligheidsbeambte van de president twee jaar geleden in het geheim heeft gemaakt.

Op de band is een gesprek te horen tussen Koetsjma en Valery Malev, het toenmalige hoofd van het Oekraïense bureau voor de export van wapens. Koetsjma geeft in het gesprek toestemming om vier zogenaamde Koltsjoeha-radarsystemen te verkopen aan Irak voor een bedrag van 100 miljoen Amerikaanse dollar. De systemen zouden via Jordanië Irak worden binnengesmokkeld.

Het Koltsjoeha-radarsysteem is in staat alle types vliegtuigen op te sporen, zonder dat de piloot daar iets van merkt. De Amerikaanse ambassadeur in Oekraïne, Carlos Pascual, zei dat Washington en Londen willen weten of Irak over de installaties beschikt, omdat zij vrezen voor hun piloten die de no-fly-zones boven Noord- en Zuid-Irak bewaken. Ook zou de aanwezigheid van Koltsjoeha-systemen een Amerikaanse aanval op Irak kunnen bemoeilijken.

Vanaf de eerste beschuldigingen heeft Koetsjma volgehouden dat Oekraïne geen militaire technologie heeft geleverd aan Irak. Maandag herhaalde hij zijn ontkenning. Dergelijke beschuldigingen zijn „op zand gebouwd”, zei hij.

De man die de authenticiteit van de opname zou kunnen bevestigen of ontkennen is Valery Malev, de andere stem op de band. Hij is echter om het leven gekomen bij een auto-ongeluk afgelopen voorjaar. De Oekraïense oppositie beschuldigt Koetsjma ervan betrokken te zijn geweest bij de dood van Malev.

Volgens de Amerikaans FBI is de bandopname echt. Daarmee is echter nog niet bewezen dat Oekraïne daadwerkelijk de radarsystemen heeft verkocht aan Irak, vindt ambassadeur Pascual. „We hebben geen bewijzen dat de Koltsjoeha-systemen in Irak zijn”, zegt hij.

De regering van Oekraïne heeft Pascual vrijdag het resultaat van een eigen onderzoek overhandigd waaruit zou blijken dat er met de band geknoeid is. Volgens Pascual heeft de Oekraïense regering voor haar eigen onderzoek de opname van internet gehaald. De in de VS verblijvende veiligheidsbeambte die over de originele opnames beschikt, heeft namelijk geweigerd de banden over te dragen aan de Oekraïense regering in Kiev.

De VS hebben naar aanleiding van de beweerde onthullingen 55 miljoen dollar gekort op hun hulp aan het land en overwegen verdere strafmaatregelen. Met een totaal van 230 miljoen dollar per jaar is Oekraïne de op drie na grootste ontvanger van Amerikaanse hulp. Daarom is het voor het land belangrijk zo spoedig mogelijk schoon schip te maken, omdat dan de hulpstroom weer op gang kan worden gebracht.

De Britse en Amerikaanse experts hebben maandag hun eerste gesprekken gevoerd met Oekraïense functionarissen. De leider van de missie, Alan van Egmond, toonde zich tevreden over de medewerking van de Oekraïners. Een woordvoerster van Koetsjma zei dat enkele leden van de missie zich bevinden in Donetsk. Daar staat de Topaz-fabriek waar de Koltsjoeha-systemen zijn vervaardigd. Zij zullen er vier dagen blijven om de technische capaciteiten van het radarsysteem te bestuderen en documentatie in te zien.

Minister van Buitenlandse Zaken Anatolij Zlenko sprak maandag beschuldigingen tegen van oppositieparlementariër Joelia Timosjenko. De parlementariër verklaarde dat de regering vorige week gauw een radarinstallatie uit Wit-Rusland heeft gehaald om als bewijs te dienen dat er geen installaties naar Irak zijn gestuurd.

Het is niet de eerste keer dat president Koetsjma in opspraak raakt. Het staatshoofd werd bijvoorbeeld al eerder beschuldigd van de moord op een kritische journalist. Voor deze beschuldiging is nooit bewijs gevonden. De bevolking begint echter het vertrouwen in de president te verliezen. Volgens recente opiniepeilingen vindt zo’n 70 procent van de bevolking dat Koetsjma zijn koffers moet pakken. Velen gingen de afgelopen weken de straat op om het aftreden van het staatshoofd te eisen.

De voormalige Sovjetrepubliek heeft alle medewerking toegezegd aan het Britse en Amerikaanse onderzoek, dat tien dagen zal duren. Victor Medvedchuk, stafhoofd van Koetsjma, zei dat Oekraïne zich transparant zal opstellen tegenover de buitenlandse experts. „Oekraïne is erg bezorgd over de beschuldigingen”, zei hij tijdens een bijeenkomst met de Britse en Amerikaanse onderzoekers. „De president heeft een ongekende stap gedaan door de experts toegang te verlenen tot alle plaatsen die zij willen bekijken.”