VERKLARING-VOOR-RECHTPROCEDURE: Een zogenoemde bodemprocedure, voor 1 mei 2004 aangespannen door enkele tientallen hervormde gemeenten tegen de Nederlandse Hervormde Kerk (NHK). In die procedure vragen de gemeenten de Utrechtse rechter uit te spreken dat hervormde gemeenten die niet mee wilden naar de Protestantse Kerk in Nederland, die op 1 mei 2004 ontstond, aan te wijzen als de wettige opvolgers van de hervormde gemeenten in de Nederlandse Hervormde Kerk, met behoud van naam en goederen.BODEMPROCEDURE: Term die gebruikt wordt om een normale procedure bij de rechtbank te onderscheiden van een kort geding.

VORDERING: Eis die gesteld wordt in een rechtszaak. In de verklaring-voor-rechtprocedure vorderen de eisers dat de rechter uitspreekt dat de gemeenten (of delen ervan) die niet meegingen de PKN in, de wettige voortzetting zijn van de gemeenten in de NHK en dat zij de naam ”hervormde gemeente” en de goederen mogen behouden.

HERVORMDE GEMEENTEN: De Protestantse Kerk in Nederland kent vier soorten gemeenten: protestantse gemeenten, hervormde gemeenten, gereformeerde kerken en lutherse gemeenten. Het blijvende bestaansrecht van deze vier soorten gemeenten is verankerd in de protestantse kerkorde. Gemeenten hoeven plaatselijk niet te fuseren. In principe kunnen de vier soorten gemeenten in één bepaalde plaats volledig los van elkaar bestaan. Omdat de PKN van mening is dat de Nederlandse Hervormde Kerk zich sinds de kerkvereniging van 1 mei voortzet in de Protestantse Kerk in Nederland zijn de hervormde gemeenten in de PKN volgens die kerk de wettige voortzetting van de hervormde gemeenten in de Nederlandse Hervormde Kerk.

HERSTELD HERVORMDE GEMEENTEN: De Hersteld Hervormde Kerk ziet zichzelf als de voortzetting van de Nederlandse Hervormde Kerk. De hervormde gemeenten -of delen van gemeenten- die op 1 mei 2004 weigerden mee te gaan in de PKN, zien zichzelf als de voortzetting van de hervormde gemeenten in de Nederlandse Hervormde Kerk. Omdat de Protestantse Kerk hervormde gemeenten kent, mogen de gemeenten in de HHK zich van de Protestantse Kerk niet ook hervormde gemeenten noemen. Ze noemen zich daarom hersteld hervormde gemeenten.

UITSPRAAK: De Utrechtse rechtbank heeft op woensdag 12 maart uitspraak gedaan in de verklaring-voor-rechtprocedure. In het vonnis werden de hersteld hervormde gemeenten op alle punten in het ongelijk gesteld. De rechter is van mening dat de hervormde gemeenten in de Protestantse Kerk de juridische voortzetting zijn van de hervormde gemeenten in de Nederlandse Hervormde Kerk. De naam ”hervormd” en de kerkelijke goederen zijn dus eigendom van deze gemeenten.

BEROEPSMOGELIJKHEDEN: De partijen kunnen, nu er een vonnis van de Utrechtse rechtbank ligt, besluiten in hoger beroep te gaan bij het gerechtshof in Amsterdam. Na een uitspraak van het hof (arrest) is cassatie bij de Hoge Raad mogelijk. Het breed moderamen van de synode van de Hersteld Hervormde Kerk heeft de gemeenten die deelnemen aan de verklaring-voor-rechtprocedure echter geadviseerd geen hoger beroep aan te tekenen tegen de uitspraak van de Utrechtse rechtbank. Een groot aantal gemeenten volgt dit advies op. Een aantal andere gemeenten bezint zich nog. Zij hebben tot uiterlijk 11 juni de tijd om eventueel hoger beroep aan te tekenen. De Protestantse Kerk had al eerder aangegeven niet in hoger beroep te gaan.

BREED MODERAMEN: Het breed moderamen is een uitgebreid moderamen dat belast is met het voorbereiden en uitvoeren van de besluiten die de generale synode neemt.

VOORZIENINGEN CBZ: De commissie van bijzondere zorg (cbz) voor de hervormde gemeenten van de Protestantse Kerk in Nederland heeft inmiddels enkele tientallen definitieve voorzieningen getroffen voor hersteld hervormde gemeenten. Hoewel de rechter heeft uitgesproken dat de Protestantse Kerk in Nederland terecht claimt dat hervormde gemeenten alleen binnen de Protestantse Kerk in Nederland bestaan en dat hervormde gemeenten niet in hun geheel kunnen uittreden uit het kerkverband, blijven de getroffen voorzieningen van kracht.