Het is woensdagochtend 1.30 uur op pier G van Schiphol. Commandant Arjen Keppel van de afdeling verwijderingen van de Koninklijke Marechaussee is bij de voorbereidingen van een chartervlucht waarmee illegale Bosniërs en Kosovaren later die ochtend worden uitgezet. „De rek is er nu al bijna uit”, concludeert hij. „De ruimte waar illegale vreemdelingen binnenkomen en waar ze wachten voor hun uitzetting, is nu al veel te klein. Met zeer creatief personeelsbeleid weten we nu nog telkens net genoeg collega’s op de been te krijgen om de illegalen terug te brengen.”

Op dit moment wordt één keer per twee weken een vliegtuig gehuurd om illegalen collectief terug te vliegen naar bijvoorbeeld Oost-Europese of Afrikaanse landen. Op collectieve vluchten naar landen in Afrika vliegen met elke illegaal zelfs twee begeleiders mee. „Dat is noodzakelijk om de veiligheid aan boord te kunnen handhaven”, legt Keppel uit. „Dit soort vluchten is dus heel erg arbeidsintensief.”

Rond middernacht komen de ploegen van de marechaussee en mensen van de IND bij elkaar. De begeleiders van de marechaussee komen uit een poule van medewerkers uit het hele land. Ze eten eerst wat met elkaar voordat de voorbereidingen beginnen van de vlucht die woensdagochtend om 06.00 zal vertrekken.

Om 1.45 uur geeft de groepscommandant een korte briefing, waarin hij vertelt dat het vliegtuig eerst de vluchtelingen uit Bosnië zal overdragen aan de Bosnische autoriteiten op het vliegveld van Sarajevo. Vervolgens zal de reis doorgaan naar Pristina, waar de overige illegalen worden overgedragen aan de militairen van de Verenigde Naties in Kosovo.

Inmiddels staat speurhond Kelly van de marechaussee klaar om het toestel dat de vluchtelingen gaat vervoeren, te controleren op explosieven. „We doen dit om te voorkomen dat de vlucht kan worden vertraagd of uitgesteld door bommeldingen”, verduidelijkt de baas van Kelly.

Als de Mechelse herder klaar is, arriveren de eerste mensen die het land uit moeten. „Dit wordt naar verwachting een rustige vlucht”, legt Keppel uit. „Er gaan voornamelijk gezinnen mee. Je ziet dat er ook veel kinderen bij zijn. Dan doen er zich normaal gesproken nauwelijks incidenten voor.”

Vervolgens verschijnt een arrestantenbus van justitie. De bus is gepantserd en is ingericht met heel kleine cellen. Een moeder met twee peuters moet uit de bus komen. Een afgevaardigde van de commissie van toezicht en de aanwezige medewerkers van marechaussee en IND kijken elkaar wat bedenkelijk aan. Kort daarna vragen zij zich af of het nodig is dat gezinnen die zich niet tegen hun uitzetting verzetten, wel op deze manier moeten worden vervoerd.

„Dit is natuurlijk best belastend voor jonge kinderen”, erkent Keppel. Er wordt afgesproken om na deze vlucht te kijken of dit voortaan anders kan.

De gezinnen uit Bosnië en Kosovo worden onder pier G van Schiphol aangeleverd. Ze komen via het platform in een aparte ruimte waar de IND hen registreert en voorziet van nooddocumenten. Daarna worden ze gefouilleerd en wordt hun bagage gecontroleerd. De vluchtelingen blijven beneden in een speciale ruimte wachten. De sfeer is redelijk rustig. Medewerkers van de marechaussee doen hun best om dat zo te houden. Ze maken geïmproviseerde bedjes voor de kleine kinderen, waarin ze kunnen slapen totdat het vliegtuig vertrekt. Ook is er voor speelgoed gezorgd. De medewerkers van de marechaussee zijn in burger om de sfeer zo ontspannen mogelijk te houden.

Om 5.30 uur worden de vluchtelingen naar boven geleid en stappen ze gelaten en zonder verzet het vliegtuig in. Aanvankelijk was er voor honderd vluchtelingen plaats. Uiteindelijk gaan er 55 mee, inclusief tien illegalen uit België. De meeste andere vluchtelingen zijn niet op hun verblijfadres aangetroffen.

Op deze vlucht begeleiden 46 marechaussees de Bosniërs en de Kosovaren. Naast hen vliegen ook enkele medewerkers van de IND mee om de overdracht in het land van herkomst te doen. Om 9.10 uur plaatselijke tijd landt het toestel op het vliegveld van Sarajevo. Binnen een kwartier worden de vijftien Bosniërs overgedragen.

Daarna zet het vliegtuig koers naar Pristina in Kosovo. Ook daar lijkt alles vlot te verlopen. Maar op het laatste moment wordt toch een vrouw met haar twee kindertjes geweigerd. Ze zegt opeens dat ze niet uit Kosovo, maar uit Macedonië komt. Nog ruim een uur doen de meegevlogen IND’ers tevergeefs hun best om de vrouw en kinderen in Pristina achter te mogen laten. „We hebben uiteindelijk besloten om niet verder door te zetten”, zegt de betrokken IND-functionaris Richard Keereweer. „Het zou onverstandig zijn om toekomstige uitzettingen op het spel te zetten voor dit incident. Het is namelijk pas de eerste keer dit jaar dat er iemand wordt geweigerd.”