„Jezus was present, ook op het strand”
„Om mensen te kunnen ontmoeten, moeten mensen bewegen.” Dat is de mening van prof. dr. J. C. Borst. „Het gaat niet vanzelf. Jezus had geen kantoor, maar hij was wel present in ziekenkamers en op het strand.”
Prof. Borst, docent aan de Christelijke Hogeschool Ede en hoogleraar praktische theologie in Leuven, sprak zaterdag in Veenendaal op een studiedag over pastoraat. De bijeenkomst was georganiseerd door de stichting Psycho Pastorale Toerusting (PPT).Om een ontmoeting met mensen tot stand te brengen, zo zei prof. Borst, kan het nodig zijn eropuit te gaan: mensen opbellen, ongevraagd op bezoek gaan, toevallige ontmoetingen benutten. „Jezus was present in de ziekenkamer en op het strand. Hij ging naar een begraafplaats en ontmoette daar een man die Hij hielp.”
Centraal tijdens een pastoraal gesprek staan de presentie en het meebewegen met mensen, aldus prof. Borst. Men moet er zijn voor de ander en dat bereik je vooral door aanwezigheid.
Het gaat bij een gesprek eerst over alledaagse onderwerpen, het meeleven met de gewone zaken. Er moet oog zijn voor details, zoals een foto op een nachtkastje of een bosje bloemen op tafel.
Eens had prof. Borst een gesprek met een ernstig zieke man die hij moeilijk kon bereiken. Op een keer schoot diens gemoed vol. Prof. Borst vroeg of het te maken had met het fotootje dat hij aan de muur zag hangen. Toen kwam het verhaal er uit: „Dat is kleine Wim. Hij is onder de trekker gekomen. Het was mijn schuld. Ik wil bij hem begraven worden.”
Prof. Borst: „Toen voelden we ons met elkaar verbonden.”
Verbinding is nodig voor de verdieping van het gesprek. Doel van het gesprek is de ander te bevestigen en duidelijk te maken dat hij of zij door God geliefd wordt. Dat geldt ook voor iemand die levenslang achter de tralies zitten of iemand die elke dag op een stoel voor zich uit zitten te staren.
Prof. Borst raadt zijn studenten aan niet alleen over Bijbelse, maar ook over alledaagse onderwerpen te lezen. Het mag immers niet gebeuren dat een pastor wel alles afweet van Jesaja, maar niets van incest.
Het is niet altijd eenvoudig om het grote verhaal op het spoor te komen. „Veel mensen gebruiken schaduwverhalen waarachter het eigenlijke verhaal verstopt zit. Vaak stelt men vragen over kleine dingen, bijvoorbeeld over een lied. Daarachter kan het diepere verhaal zitten.”
Men kan het verhaal op het spoor komen door goed te luisteren. Een goede luisterhouding wordt gevonden door het stellen van de juiste vragen. De pastoraal werker moet wel eens zijn eigen gedachten opzijzetten, omdat de ander iets anders belangrijk vindt.
Prof. Borst noemde het voorbeeld van iemand die in het ziekenhuis lag voor een hartoperatie en vertelde over de zwangerschap van de vriendin van zijn zoon. De patiënt was aan zijn eigen probleem niet toegekomen. Toch luisterde de pastoraal werker geduldig.
Directeur Jansje Verduijn-Koffeman maakte zaterdag bekend dat de naam PPH (Psycho Pastorale Hulpverlening) veranderd is in PPT, omdat de stichting steeds meer op toerusting is gericht. Ook de huisstijl is veranderd. Naast de letters PPT staan een donkerblauwe druppel en een groen blad centraal. De druppel ziet op de tranen, het verdriet. Het blad staat symbool voor de hoop, het leven en Jezus als de ware wijnstok. „Onze visie, het bieden van troost in nood en lijden, is hetzelfde gebleven.”