Rechts een groep luidruchtige Amerikanen. Zij krijgen voorrang, ik neem aan omdat zij groep zijn. Drie kinderen, duidelijk van hetzelfde huis, gaan links iets terzijde van de rij staan, één trekt een lang elastiek uit zijn zak en hun spel begint; twee houden het elastiek strak, de derde springt erover, erdoor en erop. De rij leeft hoorbaar mee.In groepjes van dertig worden de bezoekers toegelaten. Zeker gebrek aan caissières, of misschien heeft de garderobejuffrouw zich verslapen? Niets daarvan, het duurt allemaal zo lang omdat het Prado een veiligheidscordon om zijn kunst heeft gelegd. Daar kan een vliegveld nauwelijks tegenop, terwijl het daar om míjn veiligheid gaat.

Tassen worden gescand, waarna de garderobejuffrouw ze in haar beheer neemt. Vervolgens moet de bezoeker door een poortje. Geeft het alarm zijn snerpende toontje, dan kun je rekenen op fouillering. Blijft de piep achterwege, dan kun je verder naar de beveiligingsbeambte die in je fototas wil kijken. In het Prado is de kunst veilig.

Dat kan ook anders. Kunst is immers kwetsbaar en gewild bij vriend en vijand. De een wil een kunstwerk in eigen bezit hebben, de ander wil het vernietigen, om welke reden dan ook.

In Afghanistan wist Omara Khan Massoudi, directeur van het Nationaal Museum in Kabul, met gevaar voor eigen leven kunst te redden van vernietiging en plundering. De schatten uit Bactrië stelde hij na het vertrek van de Russen veilig. Maar toen zijn museum begin jaren negentig in de vuurlinie van rivaliserende krijgsheren kwam te liggen viel er niet veel meer te redden. Het gebouw raakte zwaar beschadigd, plunderaars sloegen hun slag. Tijdens het bewind van de taliban raasde een ware beeldenstorm door de zalen. Maar door religieuze kunst in kisten te verpakken en te voorzien van valse etiketten bleef een deel gespaard. Massoudi is een held.

Vijftig jaar na het eind van de Tweede Wereldoorlog discussiëren we in Europa nog steeds over roofkunst. En volgende maand zal in de duinen van Zandvoort gezocht worden naar een verborgen bunker met kunstwerken van Emil Nolde en Max Beckmann. Een Duitse officier zou deze ”entartete” kunst hebben willen redden van de brandstapel. Een held dus.

Kunst beschermen -binnen en buiten musea- is een vak apart. Gespecialiseerde bedrijven presenteren zich onder klinkende namen als Art Security en ASR GuArt. Er bestaat een ”art loss”-register en ”Best Alert” levert op bestelling bodyguards. Het aantal elektronische snufjes om kunst te beveiligen is eindeloos. ’t Zal allemaal vast wel schelen, maar het helpt niet altijd. Musea hebben regelmatig te maken met vandalen die kunstwerken beschadigen of met criminelen die kunst ontvreemden. Onder de ogen van een stel stevige bewakers wist afgelopen week een echtpaar een kostbaar collier van 1,2 miljoen euro op de kunst- en antiekbeurs Tefaf te verdonkeremanen.

Ook het Van Abbemuseum in Eindhoven doorstond afgelopen maand de lakmoesproef niet. Gelukkig bleef de schade beperkt tot imagoverlies. Een Eindhovenaar zag kans ongemerkt een schilderij aan de collectie van het museum toe te voegen. De man had een halfjaar aan het schilderij gewerkt en wilde zien hoe het er geëxposeerd in het Van Abbemuseum uit zou zien. Hij boorde twee gaatjes in de muur en plaatste het schilderij in een zaal op de tweede verdieping van het museum. Pas een dag later werd het ontdekt. De man wilde ook aantonen dat de beveiliging van het museum niet op orde is. Dat is hem gelukt. Ook een beetje een held dus.

Aad van Toor

Reageren aan scribent?

beeldenstorm@refdag.nl.