Medvedevs voorkeur voor stabiliteit is begrijpelijk. Bijna een eeuw lang trokken in de Sovjet-Unie communisten aan de touwtjes. De partij dacht; gewone mensen hoefden dat niet te doen. Ze hadden zich te conformeren aan het beleid. Gorbatsjov zorgde voor een omwenteling. Met de heersende ideologie ging ook de band tussen de vijftien totaal verschillende republieken van de Unie in rook op. Met alle gevolgen van dien. Streven naar stabiliteit kan een reactie zijn op vrees voor verdergaande desintegratie.IJver voor eenheid kan echter ongezonde trekken vertonen. Zo stond, kort na het wegschuiven van het IJzeren Gordijn, in 1993, een nieuwe godsdienstwet op stapel. De soms bijna met Rusland vereenzelvigde Orthodoxe Kerk zou privileges ontvangen, zoals vóór 1905. Andere kerken moesten op de tweede rang zitten. De toenmalige president Jeltsin sprak een veto uit. Hij voorkwam dat verzet tegen buitenlandse invloeden en de hang naar stabiliteit uitmondden in dwang.

Het streven naar evenwicht en stabiliteit kan totalitaire trekjes krijgen als kritische elementen de mond gesnoerd wordt. President Bush van de Verenigde Staten dacht in Irak en Afghanistan op korte termijn democratie te vestigen. Dat ging niet. Zo valt ook in Rusland met zijn eigen historie en cultuur niet direct een democratie naar westers model op te zetten. Maar dat vormt nog geen legitimatie van onregelmatigheden bij verkiezingen, zoals die werden gesignaleerd.

Vanaf het begin van Poetins regering leken kritische elementen stelselmatig te worden uitgeschakeld. Het was onduidelijk wie daarvoor verantwoordelijk was. In 2002 sloot het Kremlin de enig overgebleven onafhankelijke tv-zender, die echter na verloop van tijd zijn uitzendingen mocht hervatten. Maar het kritische karakter was spoorloos. Er zat een aantal regeringsgetrouwe journalisten achter de knoppen. En dat terwijl voor tal van Russen de televisie de enige nieuwsbron is.

In 2003 arresteerde de politie Chodorkovski. De grote ondernemer was ook politiek actief. De reden: fraude. Maar velen namen aan dat het Kremlin een intimiderend voorbeeld wilde stellen. Vanaf 2004 werden gouverneurs van de regio’s niet langer gekozen, maar benoemd. De oppositionele criticus Kasjanov zou hebben geknoeid met handtekeningen. Bij de selectie van leiders van een staatsbedrijf lijkt niet capaciteit, maar loyaliteit aan Poetin van primair belang.

Diverse tegenstanders van de aftredende president blijken vermoord. Is er echt sprake van streven naar evenwicht en eenheid? Of heeft alle gesjoemel te maken met een gevecht in de hogere regionen om macht? Is het een vervolg op de strijd om de hegemonie in het verleden binnen de communistisch partij? Is er misschien sprake van intrige? In elk geval functioneert de democratie in Rusland ook jaren na het communisme nog lang niet optimaal.

Medvedev wil de Russische belangen gaan verdedigen. Hij zei dat de president en niet de premier de buitenlandse politiek zal regisseren. Van hoop op doelmatiger samenwerking met Europa dan tot nu toe is echter nog geen sprake. Het anti-Europese denken van Dostojevski blijkt springlevend. Als Medvedev ten aanzien van Europa de koers van Poetin voortzet, komt er weinig terecht van Dostojevski’s ’opdracht’ aan ”het enige godvrezende volk op aarde” om de wereld te vernieuwen en te redden.