„Ministers wisten van tweede affaire af”
APELDOORN - Heeft premier Den Uyl de informatie over de tweede smeergeldaffaire van prins Bernhard helemaal voor zichzelf gehouden of heeft hij het gedeeld met andere bewindslieden? Het lijkt erop dat het besluit om de zaak in de doofpot te stoppen door meerdere personen is genomen.
Premier Den Uyl, vicepremier Van Agt, minister van Binnenlandse Zaken De Gaay Fortman, minister van Buitenlandse Zaken Van der Stoel, minister van Financiën Duisenberg wisten alle vijf van de Northropaffaire af. Dat is de stellige bewering van Peter Bak, biograaf van De Gaay Fortman. ”In de memo’s van De Gaay Fortman staat duidelijk dat Den Uyl op 16 augustus 1976 alle bewindslieden die iets met de Lockheedaffaire te maken hadden van de zaak op de hoogte heeft gebracht.” De vijf zogenaamde Lockheedministers hebben waarschijnlijk gezamenlijk besloten de rest van het kabinet en de Tweede Kamer niet op de hoogte te brengen.De reactie van Van Agt lijkt die bewering te ondersteunen. ”Geen enkele reactie” wilde hij geven, zo zei hij vanmorgen desgevraagd. ”De vijf wilden dit geheim in hun graf meenemen”, zegt ook B. de Gaay Fortman, zoon van de voormalige minister van Binnenlandse Zaken en vroeger fractievoorzitter van regeringspartij Politieke Partij Radikalen (PPR). ”Mijn vader en ik hadden geen geheimen voor elkaar, maar dit heeft hij mij nooit verteld.”
De Gaay Fortman vindt de bewering van Anet Bleich dat prinses Beatrix haar moeder niet wilde opvolgen als die aftrad ”hoogst ondenkbaar.”
De Kamerleden waren sowieso niet op de hoogte van de affaire. Ir. H. van Rossum (88), destijds Tweede Kamerlid voor de SGP, hoorde het nieuws vanmorgen voor het eerst. ”Ik ben in augustus 1976 wel bij het debat geweest, waarin de Lockheedaffaire is besproken. Ds. H. G. Abma heeft toen het woord gedaan. Hij haalde het Bijbelwoord aan: wie meent te staan, ziet toe dat hij niet valle en voegde eraan toe dat dit zeker geldt voor degenen die zo hoog staan als Prins Bernhard.”
Van Rossum vindt het terecht dat Den Uyl een tweede affaire niet kenbaar heeft gemaakt. ”Daarmee heeft hij een koningscrisis afgewend. Daar kunnen we hem achteraf alleen maar dankbaar voor zijn.”
De oud-politicus vindt het dan ook niet nodig om de zaak nog eens goed uit te pluizen. ”De persoon om wie het gaat, is overleden. Je vordert er niets mee. Het maakt het alleen maar extra pijnlijk voor de koningin. Zij krijgt de hele zaak op haar bord.”
Toenmalig minister Westerterp van Verkeer en Waterstaat verklaarde vanmorgen niet op de hoogte te zijn geweest van een tweede affaire rond prins Bernhard.
”Ik kan me niet herinneren dat daarover in het kabinet gesproken is. Als het bericht juist is, had dat naar mijn mening wel moeten gebeuren.” Weste rterp sluit niet uit dat enkele ministers door premier Den Uyl op de hoogte zijn gesteld.
Het kabinet was verdeeld over het instellen van strafvervolging tegen prins Bernhard.
”Iemand als Gruyters was ervoor, de meerderheid was tegen. Ik kan niet zeggen of dat anders uitgepakt zou zijn als er een tweede zaak bekend was geweest.”