Het gemiddelde aantal kinderen per vrouw in Nederland ligt nu op 1,6. Dat zou volgens Van Praag ongeveer 2,1 moeten worden. „Dan blijft de bevolking op peil. Een man en vrouw krijgen dan samen twee kinderen die hen vervangen. Een hoger geboortecijfer zorgt ervoor dat de leeftijdsverdeling oud-jong goed blijft. Nu dreigen we een ongunstige leeftijdsverdeling te krijgen, met naar verhouding te veel ouderen”, legt de Amsterdamse hoogleraar uit.Van Praag zegt nadrukkelijk „een onderscheid te willen maken tussen het micro- en het macroniveau. Mensen moeten in Nederland de vrijheid hebben hoe zij hun leven inrichten. Ik wil niets te maken hebben met de zedelijke ondertonen in dit debat. Ik ben er ook niet voor dat er nu opeens allemaal grote gezinnen komen. Maar op macroniveau hebben we wel een groot probleem: de vergrijzing. Daar moeten we wat aan doen.”

Op Rouvoets pleidooi voor bevolkingspolitiek is in de media en ook door sommige Haagse politici afwijzend gereageerd. Dat is niet terecht, vindt Van Praag. „Veel Europese landen zijn actief bezig met dit onderwerp. In heel Europa is de tendens te zien van een teruglopend aantal kinderen per vrouw. Wij doen het binnen Europa nog niet eens zo slecht. Landen als Italië, Spanje en in Oost-Europa hebben cijfers van 1,3 of zelfs 1,0.”

Wat kunnen wij van deze landen leren?

„Landen als Duitsland, Spanje en Italië hebben een duidelijke pronatalistische politiek. Ouders krijgen een hogere kinderbijslag; de kinderoppas is beter en goedkoper. Vooral in Duitsland heeft een serieus debat plaats. Met dergelijke maatregelen maak je je toch helemaal niet belachelijk.”

Waarom wordt het thema bevolkingspolitiek in Nederland niet serieus opgepakt?

„Ik hoor nu ook weer kritische reacties op Rouvoet van het Centraal Planbureau en van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI). Dat vind ik echt kortzichtig. Het planbureau wijst onder meer op de extra kosten die meer kinderen met zich mee zouden brengen. Dat is op zich waar, maar kinderen moet je zien als een investering: je moet er eerst geld instoppen om het later weer terug te verdienen. Als er niets gebeurt, zijn de kosten van de vergrijzing nog veel groter.”

Van Praag wijst ook op het werk van de Duitse hoogleraar Hans-Werner Sinn, die tot dezelfde conclusies komt als hij.

Waarom wordt er door sommigen zo lacherig op Rouvoets pleidooi gereageerd?

„Dat heeft te maken met culturele normen. Vijftig jaar geleden was een huwelijk mislukt als er geen kinderen kwamen. Nu zien we het tegenovergestelde. De norm is in 2008: niet te veel kinderen en zeker niet te vroeg. Dat moet veranderen. Niet dat ik terug wil naar de situatie van de jaren vijftig, maar er moet wel een andere houding komen ten opzichte van kinderen.”

Wat moet minister Rouvoet doen om het debat gaande te houden?

„We hebben nu een minister voor Gezinszaken, maar het gaat dan in feite om een lege portefeuille. En als het om kinderen gaat, hebben we met een reeks ministeries te maken: VWS, Onderwijs, Binnenlandse Zaken, Sociale Zaken. Het is dus moeilijk iets van de grond te krijgen.

Er is al een ambtelijke commissie vergrijzing aan de gang geweest en ook een Kamercommissie. Die hebben niet meer dan machteloze kreten kunnen slaken. Ik pleit voor een staatscommissie van buiten de politiek. Een denktank die binnen een jaar met een advies komt. Wat zijn de sociale en economische effecten bij een goed bevolkingsbeleid? Het gaat niet alleen om financiën.”

Is daar voldoende steun voor?

„Rouvoets idee is niet nieuw. Ik heb ik 2003 al voor zo’n staatscommissie gepleit om het probleem in kaart te brengen en de regering al of niet politieke maatregelen te adviseren. Ook de Utrechtse demograaf Heeren heeft jaren geleden al gepleit voor een hoger geboortecijfer en de instelling van een staatscommissie. En de PvdA’er Van der Ploeg heeft ooit gezegd dat mensen die geen kinderen krijgen een hogere AOW-premie zouden moeten betalen.”